Liturgie avonddienst zondag 15 oktober BoL
Welkom
Zingen: NLB 992: 1-4 ‘Wat vraagt de Heer nog meer van ons’
Moment van stilte en gebed
Votum en groet
Zingen: Ps. 24: 1,2,5 (De Nieuwe Psalmberijming)
1. De hele wereld om ons heen
is van de HEER, van Hem alleen,
met alle wezens die er leven.
Het vasteland blijft stevig staan,
verrezen uit de oceaan.
De HEER heeft het zijn plaats gegeven.
2. Wie mag de tempel binnengaan?
Wie kan er op Gods hoogte staan?
Wie zal Hem op zijn berg vereren?
De mens die schone handen houdt,
niet op bedrog of list vertrouwt
en nooit een valse eed zal zweren.
3. Aan hen die eerlijk zijn en echt
doet God, hun redder, altijd recht;
zijn zegen zullen ze ontvangen.
Zij zijn het volk dat Hem verwacht,
zij vormen Jakobs nageslacht,
de mensen die naar Hem verlangen.
5. Kom, poorten, hef je oude boog!
Maak jullie doorgang wijd en hoog,
geef ruimte aan de grote koning.
Wie is die vorst vol majesteit?
De HEER die hemellegers leidt.
Hij komt vol glorie naar zijn woning.
Gebed
Schriftlezing: Genesis 1: 24 – 2: 17
Zingen: Ps. 146: 3,4,5 LB
Verkondiging: Psalm 24 ‘Onze aarde is van God’
Zingen: NLB 994: 1-4 ‘Voor hen die ons regeren’
1 Voor hen die ons regeren,
de hoofden van het land,
bidden wij God de Here,
om ootmoed en verstand,
dat zij bewaren hecht en recht
al de getuigenissen,
die ons zijn aangezegd.
2 De sterken, die bewaken
de wegen met hun woord:
dat zij ook zullen dragen
de zwakken in de poort!
Want hoofd en lichaam zijn in pijn
en niemand wordt behouden,
als dié verlaten zijn!
3 Wij bidden ook om vrede,
de aftocht van geweld:
Heer, – dat wij niet vergeten,
hoe Gij de namen telt,
bewaar het land voor overmoed
en voor het blinde razen,
de stemmen van het bloed!
4 O God, – Gij moet regeren
tegen het onverstand:
wij dienen vele heren
tot schade van het land.
Gij zijt genade, uw bevel
doet leven en vergeven,
o God van Israël!
Gebed
Collecte
Zingen geloofsbelijdenis (melodie Gz. 293
Ik geloof in God de Vader, groot in wijsheid en in macht,
die de hemel en de aarde door zijn woord heeft voortgebracht,
die de mens als kroon van de schepping naar zijn beeld geschapen heeft
en nog in zijn grote liefde alles draagt en aanzien geeft.
Ik geloof in Jezus Christus ’s Vaders ééngeboren Zoon,
mens geworden om ons mensen, lijdend onze smaad en hoon;
die gestorven aan de zonde opstond ter rechtvaardiging
en ten hemel is gevaren waar Hij alle macht ontving.
Ik geloof de Heilige Geest, die God als Gids gegeven heeft
en een kerk die in alle tijden enkel op zijn adem leeft.
Ik geloof de schuldvergeving en ook de herrijzenis.
Ik geloof een eeuwig leven, dat in God geborgen is.
Zegen
Zingen: NLB 425 ‘Vervuld van uw zegen’
Dia 1 Gemeente van onze Heer Jezus Christus,
‘Nederland wordt duurzaam’.
Dat staat boven wat je kunt noemen de milieuparagraaf in het regeerakkoord dat afgelopen dinsdag door de vier coalitiepartijen naar buiten werd gebracht.
Er spreekt de ambitie uit om de afspraken te halen die in Parijs afgesproken zijn in het klimaatakkoord, en allerlei maatregelen worden aangekondigd om energie te besparen, te gaan naar schone energie, de gaswinning terug te schroeven, te streven naar beperking van de opwarming van de aarde en de stijging van de zeespiegel, om de natuur te beschermen, dierenwelzijn te bevorderen, en de aarde leefbaar te houden..en natuurlijk is er ook aandacht voor armoede en vluchtelingen, al is schrijnend dat het kinderpardon niet uitgebreid wordt en het naast opvangen en beschermen wel veel gaat over weghouden en terugsturen…compormissen dus.
Te veel om op te noemen, en niet de plek hier om daar dieper op in te gaan.
We zijn hier niet in de Tweede Kamer, en we kunnen veel niet overzien.
Bovendien gaat het vanmiddag niet over politiek of bedrijfsleven, maar om ons.
Het is goed en belangrijk dat we als christenen er veel aandacht voor hebben,
en daarom wordt elk jaar in oktober de Michazondag gehouden, met dit jaar
als thema ‘De knop om’, met alle nadruk op God als Heer van de schepping.
Ik lees als slot van deze inleiding een stukje voor uit het begeleidende materiaal
van ‘Micha Nederland’, als antwoord op de vraag of we als christenen ons wel druk moeten maken om het vraagstuk van de klimaatverandering, waarbij gewezen wordt op de gevolgen daarvan: “Akkers drogen uit en zelfs het kleine beetje eten dat net genoeg was om in leven te blijven, raakt op. Hele bevolkingsgroepen raken op drift, op zoek naar eten. ‘Klimaatvluchtelingen’ noemen we hen. Als we aan deze mensen denken, in hun miserabel leefomstandigheden, komen we al heel gauw bij de Micha-onderwerpen zorg voor de ander en zorg voor de schepping. Daarnaast kun je ook zeggen dat wij, inwoners van het westen, met onze levensstijl en ons consumentisme, mede bijdragen aan klimaatverandering. En, omgekeerd, we ook, weliswaar bescheiden, bij kunnen dragen aan een omkeer”. Tot zover de inleiding.
Onze aarde is van God
Dia 2
Daar zet Psalm 24 mee in, als een belijdenis en als uitgangspunt voor doen en laten:
“Van de HEER is de aarde en alles wat daar leeft, de wereld en wie haar bewonen”.
Daar begint een psalm mee die niet op eerste horen en lezen gaat over hoe we met het milieu en met de grondstoffen en met onze medemensen moeten omgaan, maar daar wel de basis voor legt en ons daarvoor wakker schudt:besef dat je leven en je leefwereld, die aarde met alles erop en eraan en erin, niet van jou is en ook niet van jullie mensen samen, maar dat God die alles heeft gemaakt, de Eigenaar is en blijft.
Psalm 24 is een psalm over de HEER als de grote Koning, van Israël – Jahwe, de God van het verbond met zijn volk – maar ook de grote Koning van heel de wereld.
En de psalm loopt erop uit dat die Koning eraan komt en zijn intocht zal houden, en dat de stad en het volk zich erop moet voorbereiden en de weg voor de Koning moet banen: “Kom, poorten, hef je oude boog! Maak jullie doorgang wijd en hoog, geef ruimte aan de grote koning”- denk aan wat gebeurt als koning Willem-Alexander ergens op bezoek komt: de rode loper uit, vlaggen, een erehaag, het volkslied….
Deze psalm gaat niet over een aardse koning of president maar over God zelf als de grote Koning, en in het licht van het NT mag je doordenken naar de komst van Jezus.
Nou, en dat heeft alles te maken met onze aarde en hoe wij daarmee omgaan.
Iemand zegt: “als deze koning terugkomt en bij ons gaat wonen, hoe treft Hij zijn aarde dan aan?” en voegt eraan toe: de koning treft zoals het nu is, zijn aarde aan met een klimaatprobleem, met een CO-2 probleem en ook een voedselprobleem en een energieprobleem, en noem maar op: “we pakken wat we pakken kunnen, alsof de aarde van ons is”, ten koste van de natuur en het klimaat,maar ook ten koste van de allerarmsten, met als gevolg klimaatverandering en ook klimaatvluchtelingen.
Wij kunnen met behulp van veel geld en technologie ons leven nog wel dragelijk en zelfs comforatabel houden, ook als het klimaat verandert en de zeespiegel stijgt, maar er zijn veel landen waar dat niet lukt en waar veel onrust is en armoede, oorlog en terreur, waar wij onze ogen en ook onze portemonnees niet voor kunnen sluiten, maar wat ons samen, zeker hier in het westen en als christenen, een zorg zal zijn.
Kijk, en dan is die psalmregel een basisregel die teruggaat op het allereerste begin en als een rode draad door heel de Bijbel meegaat en ons gedrag zal bepalen:
“De hele wereld om ons heen is van de HEER, van Hem alleen, met alle wezens die er leven”, en daar horen ook de lucht bij en het water, rivieren en oceanen, de planten en de dieren, de energiebronnen en delfstoffen, te veel om op te sommen.
Een andere vertaling heeft: “De aarde is van de HEERE en al wat zij bevat”.
Het zet ons op onze plek, maakt ons bescheiden en maakt ons ook dankbaar, want dat geweldige dat God geschapen heeft wil Hij ons in handen geven, zo in een andere psalm: “De hemel is de hemel van de HEER, de aarde heeft Hij aan de mensen gegeven” (Psalm 115) – en we kennen allemaal die geweldige Psalm 8 over de mens die van God de hoge plek en de grote verantwoordelijkheid gekregen heeft om namens God over zijn schepping te regeren: “U hebt hem bijna hemelhoog gegeven, een kroon van eer en majesteit gegeven, de schepping hebt U aan hem toevertrouwd, het kunstwerk dat door U is opgebouwd” (Psalm 8 Levensliederen).
Mooi berijmd vind ik, juist om dat ‘hem toevertrouwd’- wat aangeeft dat we niet maar zelf kunnen uitmaken wat we met ons leven en met de schepping kunnen doen alsof wij de eigenaars zijn, maar we hebben de aarde in bruikleen van de Maker,God zelf.
En als je iets kostbaars geleend hebt, ben je er zuinig op: je moet het teruggeven en je moet verantwoorden wat je met wat je ios toevertrouwd, hebt gedaan, als lener.
Dat is wat we vaak rentmeester zijn noemen: beheerder namens de Eigenaar.
Precies dat is waar de Bijbel en waar de geschiedenis van ons mensen mee begint.
We hebben er iets van gelezen in Genesis 1 en 2: over hoe God is begonnen.
Er is veel te doen in onze christelijke wereld over schepping en/of evolutie, en dat zijn belangrijke en boeiende vragen,waar je heftig over kunt discussiëren, en dat is goed.
Maar ik denk dat die eerste hoofdstukken van de Bijbel niet allereerst en misschien zelfs helemaal niet gaan over wanneer en hoe het allemaal precies ontstaan is, maar over dat waar de psalm mee begint: onze aarde en wijzelf komen van God en zijn van God, en dat bepaalt als het goed is hoe we leven en waarvoor we leven en hoe we in het leven staan en hoe we omgaan met elkaar en met onze leefwereld – als mensen die naar Gods evenbeeld gemaakt zijn en daaraan ook herkenbaar zijn:
als mensen die de taak gekregen hebben deze aarde te bewerken en ook voor God en voor elkaar en al die andere mensen en medeschepselen en voor volgende
generaties te bewaren; een opdracht die blijft maar wel veel lastiger is geworden nadat de zonde de wereld is binnengekomen, de zonde van niet meer rentmeester maar bezitter denken te zijn en vaak ook uitbuiter die ik-gericht is en gericht vooral op zelfontplooiing en zelfbeschikking en zelfverrijking ook, op krijgen en pakken en houden wat je hebt, meer dan op geven en delen, en waar nodig een stap terug.
Ik betrap mezelf er ook op hoe lastig het is dingen niet meer te doen zoals je gewend was, of anders te gaan doen dan je gewend was – ik kom er nog wel op terug straks.
De psalm komt er ook op trouwens, op dat vanuit besef dat onze aarde van God is, en dat God als de grote Koning eraan komt en inspectie komt houden, en dat wij geroepen zijn om als onderdanen van die grote Koning ons te gedragen, dat ons doen en laten daarop afgestemd zal zijn: “wie reine handen heeft en een zuiver hart, zich niet inlaat met leugens en niet bedrieglijk zweert” , anders gezegd: dat je een mens-uit-een-stuk bent, zonder dubbele moraal of een verborgen agenda, met een manier van denken en voelen die openstaat naar God en de ander, met hart voor die ander die ook beeld van God is en met hart voor de aarde die van God is en blijft,
en die ons en al die andere schepselen is gegeven om er te leven en te werken,
ons te ontspannen en ervan te genieten, en waar we dus goed voor zullen zorgen.
‘Reine handen’, dat slaat op wat we doen, wat we pakken en hoe we wat we hebben gebruiken, ik las ook: vrij van bloed aan de handen en zonder corruptie of andere verkeerde dingen die schade toebrengen aan anderen of aan de samenleving, en dat slaat ook op koopgedrag en weggooimentaliteit, of zuinig zijn op jouw spullen en die van de ander, en vooral ook zorg voor wie kwetsbaar zijn en aangewezen op hulp van anderen, met zeker ook vluchtelingen, asielzoekers, daklozen, eenzamen.
Denk even weer aan dat lied over Micha 6 waarmee we begonnen vanavond:
“Wat vraagt de Heer nog meer van ons dan dat wij recht doen en trouw zijn, en wandelen op zijn weg? Wat vraagt de aarde meer van ons, dan dat wij dienen en hoeden als mensen naar zijn beeld? Wat vragen mensen meer van ons dan dat wij breken en delen als ons is voorgedaan? Het is de Geest die ons beweegt dat wij Gods wil doen en omzien naar alles wat er leeft”.
Maar dan komt wel de vraag op ons af wat dat vraagt van ons, wat ons dat kost en mag kosten, wat we daarvoor willen laten of juist doen, en wat ons dat oplevert.
Eerlijk gezegd vind ik dat zelf best lastig, zeker als het gaat om eigen gedrag:
wat koop ik wel en wat niet, wat eet ik en wat minder of niet (vlees b.v.), reizen,
gebruik van de auto, papier dat ik print, hoe warm stook ik, en waaraan en hoeveel geef ik weg aan goede doelen en moeten dat vooral christelijke doelen zijn….het zijn zomaar wat vragen en afwegingen…..en dan komen daar nog de grotere dingen bij waar b.v. een nieuw kabinet mee gaat komen als een beter milieu ook kosten voor de burger meebrengt: zijn we bereid die te betalen of komt er verzet tegen los? En zijn we bereid meer te betalen voor verantwoorde voeding en voor kleding die niet is gemaakt ten koste van kinderarbeid of andere misstanden in de derde wereld?
Ik zei al: best lastig, er moeten dan echt wel knoppen om soms, ook bij mij.
Zeker als je, zoals ik, houd van een lekker stukje vlees en iets lekkers bij de koffie,
als je houd van reizen en autorijden, en als je liever en makkelijker van papier leest dan van een elctronisch scherm, en als je best graag fiets maar vooral bij mooi weer.
Ik denk zo maar dat het herkenbaar is, bij de een weer op dit en bij de ander weer op dat punt, dat we allemaal zo onze weerstanden hebben tegen gedragsverandering.
Vanavond ga ik daarom ook niet met geboden en verboden komen – wie ben ik?
Iemand schrijft: “Ik ga niet zeggen wat je allemaal wel en wat je allemaal niet mag doen.” Waar het om gaat is om bewustwording en dan kijken waar mogelijkheden liggen om beter om te gaan met die aarde die van God is en alles wat we daaruit halen en daar weer in stoppen, en ook met die andere mensen en de dieren.
Misschien is het wat om eens een aantal mogelijke actiepunten naast elkaar te zien en dan voor jezelf te kiezen waar je aan wil werken in eigen leven en omgeving.
B.v. om een speerpunt te kiezen – noem het een valkuil of een uitdaging ¬– en daar voor jezelf werk van te maken – kleine stapjes brengen verder dan grote idealen.
Ik geef een paar keuzes door, aangedragen door het landelijke materiaal voor de Michazondag, of aanbevolen door andere boeken of websites – dia 3
1. Zet je verwarming een graad lager dan je gewend was
2. Douche maximaal 5 minuten per keer – houd het in elk geval een week vol
3. Eet deze week alleen seizoensproducten
4. Eet een week geen vlees – of: eet elke week 1 dag minder vlees dan normaal
5. Was deze week op hooguit 30 graden
6. Pak voor korte afstanden in de regel de fiets in plaats van de auto
7. Beperk het gebruik van papier, thuis en als het kan ook op kantoor
8. Gooi zo min mogelijk eten weg; koop dus niet meer eten dan je op kunt
9. Laat niet meer lampen in huis branden dan nodig
10. Denk samen na wat in en rond dit gebouw zuiniger en groener kan.
Een goede opmerking daarbij die ik tegenkwam in een preek van een collega is de volgende: “En dan moet je niet zo bezig zijn met wat het resultaat is als jij besluit tot een bewuster duurzaam leven. Nee, kijk maar naar jezelf en leer van je Meester Jezus in Matt.5: hongeren en dorsten naar de gerechtigheid ook in je zorg voor de schepping van God en het milieu…Het resultaat mag je aan Hem overlaten.”
En een christen-filosoof wijst op het centrale Bijbelse begrip gerechtigheid, vaak concreet gemaakt in de zorg voor wat hij het ‘kwetsbare kwartet’ noemt: de wees, de weduwe, de arme, en de vreemdelinmg. Hij zegt dat alle volken beoordeeld worden naar de mate waarin zij recht doen, en omgaan met die kwetsbaren in de wereld.
Het ligt dicht tegen elkaar aan en in elkaars verlengde: zorg voor een bedreigde schepping en zorg voor in een gebroken wereld extra kwetsbare mensen – want
“onze aarde is van God en alles wat daar leeft, de wereld en wie haar bewonen.”
Dia 4 Wat ook betekent dat Nederland niet van de Nederlanders is en voor geboren en getogen Nederlanders maar van God en dus past niet iets als ‘eigen volk eerst’
Want net als God vaak zei tegen Israël geldt het ook voor ons: jullie zijn gasten en vreemdelingen op die aarde die van Mij is – waar ook plek mag zijn voor wie op de vlucht zijn heenkomen bij ons zoekt: binnen de grenzen van de wet, en vanuit de rechtvaardigheid en barmhartigheid van God zoals Jezus ons heeft voorgedaan.
Onze aarde is van God – daar zit een dubbele boodschap in.
1e. God zorgt voor zijn schepping en heeft zijn wereld met alles en iedereen zo lief dat Hij niet loslaat wat zijn hand begonnen is; de schepping wordt gered van de vergankelijkheid, schrijft Paulus; dat geeft rust want God voltooit wat wij niet kunnen: een nieuwe hemel en een nieuwe aarde, waar gerechtigheid en vrede zullen bloeien.
2e. datcde wereld van God is maakt dat wij extra zuinig erop zullen zijn en waar en hoeveel wij maar kunnen proberen bij te dragen aan eerlijk en rechtvaardig
delen van en zorgvuldig omgaan met wat en wie aan onze zorgen zijn toevertrouwd.
Nog een keer terug naar Psalm 24,de psalm die uitziet en uitloopt op de komst van de grote koning, van wie wij geloven dat Hij alles nieuw maakt: kom, Heer Jezus.
Dat geeft hoop en vertrouwen: onze aarde is van God, en God blijft de aarde trouw.
Dia 5 amen