Thema: Hoe zijn wij een veilige kerk?
Welkom
Zingen: NLB 377: 1,2,3,4 ‘Zoals ik ben, kom ik nabij
Moment van stilte en gebed
Votum en groet
Zingen: Ps. 84: 1,2 GK ‘Hoe lieflijk is uw huis, o Heer
Gebed
Schriftlezing: Spreuken 18: 1-15
Zingen: Ps. 61: 2,3 LB ‘Mijn schutse waart Gij tevoren
Schriftlezing: Kolossenzen 3: 12-17
Zingen: Opwekking 378 ‘Ik wil jou van harte dienen’’
Verkondiging
Zingen: ZG 213: 1,2,3 ‘Dit huis, een herberg onderweg’ – melodie Psalm 84
1. Dit huis, een herberg onderweg
voor wie verdwaald in heg en steg
geen rust, geen ruimte meer kon vinden,
een toevluchtsoord in de woestijn
voor wie met olie en met wijn
pijnlijke wonden liet verbinden,
dit huis, waarin men smarten deelt,
weet hoe Gods liefde harten heelt.
2. Dit huis, waarin een gastheer is
wiens zachte juk geen last meer is,
dit huis is tot ons heil gegeven:
een herberg voor wie moe en mat
terzijde van het smalle pad struikelt
en langer niet wil leven
plaats tegen de neerslachtigheid,
een pleister van barmhartigheid.
3. Dit huis, met liefde opgebouwd,
dit gastenhuis voor jong en oud,
ligt langs de weg als een oase;
hier kan men putten: nieuwe kracht,
hier is beschutting voor de nacht,
hier is het elke zondag Pasen!
Gezegend alwie binnengaat
en hier zijn lasten liggen laat.
Gebed
Collecte
Zingen: Gz. 161: 1,2,3,4 GK (als geloofsbelijdenis) ‘Heer, U bent mijn leven
Zegen
Amen: Opw. 602 ‘Vrede van God
—————————————————————————————————————–
‘
Gemeente van onze Heer Jezus Christus,
Voelt u zich veilig? En jij, heb je een veilig gevoel, of juist niet?
We denken bij zulke vragen als vanzelf meteen aan de buurt waar we wonen,
aan onze straat en wijk, en aan wat allemaal speelt in Nederland en de wereld.
Veiligheid is een steeds terugkerend thema, regelmatig zijn er enquêtes over
hoe veilig of onveilig mensen zich voelen in hun wijk: is die inbraakgevoelig,
heb je last van overlast, durf je ’s avonds nog over straat, en als er problemen
zijn, wat kunnen we er samen aan doen, en wat is de taak van de overheid?
Maar daarnaast zijn er nog heel wat meer plekken waar mensen zich veilig
willen en moeten kunnen voelen: de school, het werk, de sportclub, de zorg…
En dan gaat het vooral over opsporen en aanpakken van pestgedrag, seksuele
intimidatie en misbruik, onderling wantrouwen, en misbruik van vertrouwen…
Vanmiddag gaat het ons in deze dienst en in het nagesprek straks over de
kerk, over uw en jouw plek binnen de gemeente, en of het daar veilig is.
Ook dat is een thema dat de laatste jaren nadrukkelijker op de kaart gekomen
is, met als belangrijkste aanleiding diverse misbruikzaken zowel binnen de
rooms-katholieke kerk als binnen protestantse kerken en gereformeerde scholen.
Er zijn om dat te voorkomen vertrouwenspersonen aangesteld, en er zijn allerlei
afspraken gemaakt om situaties die misbruik in de hand werken, tegen te gaan.
Want als je zelfs in de kerk, in de gemeente van Christus, je niet meer veilig kunt
voelen, als een vertrouwelijk pastoraal contact uitloopt op ongewenst gedrag, of
als wie jouw broer of zus zegt te zijn, over jouw grenzen heengaat, dan gaat er
zoveel kapot dat je lief is, dan kan dat levenslange schade doen, en kan het
ook ertoe leiden dat het geloof en het vertrouwen op God eraan gaat en wie
slachtoffer is geworden van verkeerd gedrag de kerk en zelfs God de rug toe keert.
Dus alle reden te blijven praten over en werken aan een veilig klimaat in de kerk.
En dat niet alleen op het punt van seksueel misbruik, maar over heel de linie
van hoe we met elkaar omgaan binnen de gemeente, en natuurlijk ook en eerst
nog dichterbij: binnen een huwelijk, in de gezinnen, en overal waar mensen zijn.
In de Bijbel is een rode draad dat wie bij God woont en bij Hem schuilt, veilig is.
Denk maar aan al die psalmen waar God een burcht genoemd wordt, een veilige schuilplaats, een schild om achter weg te kruipen, een plek waar bescherming is.
We zongen erover: “laat mij bij U thuis zijn, Heer, want daar is vrede” (Psalm 84);
en: “wees mijn schuilplaats en mijn toren”…”laat mij wonen in uw tent…waar uw vleugels, vol ontfermen, mij beschermen, wil ik schuilen immermeer” (Psalm 61).
Ook in Spreuken 18 kwamen we het tegen: “De naam van de HEER is een sterke toren, de rechtvaardige snelt erheen, en is veilig” – terwijl allerlei eigen zekerheden
al te vaak een schijnveiligheid bieden waar je vroeg of laat in teleurgesteld wordt:
“een rijkaard denkt dat zijn bezit een vesting is, achter een muur waant hij zich veilig”.
En wat de Bijbel ook vaak zegt en de ervaring meer dan eens leert, is dat vertrouwen op mensen beschaamd wordt, ook helaas op mensen die je hoog had en waar je je vertrouwen aan gegeven had maar die dat vertrouwen niet waard blijken te zijn.
Juist daarom gaat het zo vaak over vluchten naar God en schuilen bij God: omdat er vijanden zijn die je belagen, en zelfs wie vrienden leken te zijn zich tegen je keren.
Een psalm waarin David daar aangrijpend een boekje over open doet, is Psalm 55.
David klaagt zijn nood over zijn tegenstanders die hem de stuipen op het lijf jagen.
Als hij vleugels had, zou hij willen wegvliegen, en ver weg vluchten, naar de woestijn.
En dat juist omdat hij binnen de stad en het volk van God niet veilig was: “in het hart van stad heerst rampspoed, het plein is in de greep van terreur en bedrog”- het doet denken aan die moeilijke tijd van de opstand van zijn eigen zoon Absalom en het
verraad van zijn vertrouweling Achitofel, hoe erg als wie je vertrouwt je in de steek
laat en je als het ware een mes in de rug steekt: “Zou een vijand mij grieven, ik zou
het verdragen, zou hij mij haten en zich tegen mij keren, ik zou me voor hem verschuilen. Maar jij, die dacht en deed als ik, mijn hartsvriend, mijn vertrouwde! Wat genoten wij als wij samen waren bij het feestgedrang in Gods huis.”….Maar helaas:
…”bij hen huist het kwaad, het heerst in hun hart….zo iemand verraadt zijn vrienden en verbreekt de broederband, zijn mond is glad als boter maar vijandig is zijn hart,
zijn woorden, zachter als olie, zijn een getrokken dolk…”
Het zal je maar gebeuren: je eigen vader die zich aan je vergrijpt, je moeder die je verwaarloost, een hulpverlener die zijn handen niet thuis kan houden…..je broer of zus in de kerk die wat je in vertrouwen vertelde aan de grote klok hangt, als je niet echt je hart op tafel durft leggen uit angst dat je veroordeeld wordt, als je voelt dat
je niet serieus genomen wordt met dat oude zeer, met dat nog zo verse gemis, met
jouw twijfel in het geloof, die angst voor afwijzing, met jouw anders-zijn of anders denken – en wat gebeurt je als je echt zegt wat je denkt, als je ervoor uitkomt dat je homo of lesbisch bent, of als je eerlijk vertelt wat je is aangedaan door kerkgenoten?
Dan klinkt het mooi dat het goed is bij God te wonen, dat Hij een veilige schuilplaats is, maar wat kan het onveilig voelen juist daar waar liefde zou moeten zijn en mensen elkaar zouden moeten aanvaarden als allemaal verschillend en toch verbonden met elkaar, zoals Paulus schrijft: aanvaard elkaar zoals Christus jullie aanvaard heeft.
Vandaar dat we de vraag herhalen: voelt u zich veilig, veilig binnen de gemeente,
veilig bij de broers en zussen in het geloof, op de bijbelkring of jeugdclub, veilig
als je ouderling of diaken of bezoekbroeder of –zuster langskomt, of blijkt dat lastig,
is het voor je gevoel op eieren lopen, oppassen wat je vertelt of niet, stressvol soms?
Het is dus allereerst een kritische vraag, een eerlijke kijk in de spiegel, vandaar dat
ik in het thema het woordje hoe tussen haakjes gezet heb, om de vraag eerlijk onder ogen te zien met elkaar: zijn wij een veilige kerk, voelt iedereen zich hier veilig – om dan de volgende stap te zetten naar het hoe: wat is nodig voor dat veilige thuis?
En dan zo dat de kerk een plek is waarin we niet alleen onszelf veilig en thuis voelen maar we ook de ander die veiligheid bieden en ruimte geven, waarin we ook open staan voor wie nieuw is, of anders, voor mensen om ons heen, voor vluchtelingen met een andere cultuur en met misschien veel trauma’s, voor wie psychisch in de problemen zit, voor wie gescheiden is, voor wie geen kinderen heeft of alleengaand is, in een omgeving waar het vaak gaat over krijgen en opvoeden van kinderen…
Ik las op de website van een plaatselijke kerk het mooi verwoord, als ideaal en als
missie: “Als gemeente willen wij er liefdevol voor elkaar zijn, een veilig thuis voor een ieder die op onze weg komt. Een plek waar wij elkaar steunen en stimuleren in geloof en geloofspraktijk (in woorden en daden). Wij willen met respect omgaan met ieders vragen, twijfels en ieders eigen geloofsbeleving. Geloven is een zoektocht. Die tocht willen we samen maken met elkaar in de gemeente en daarbuiten”.
Dat is mooi gezegd en ik denk dat wij als twee kerken onderweg hier in Broek dit als droom en doel ons vast eigen zouden willen maken – zo niet, dan hoor ik dat wel.
Maar als we dat als droom en doel willen omarmen, is belangrijk ons af te vragen wat daar voor nodig is, wat er mogelijk nog aan schort en hoe we eraan kunnen werken.
Met niet te vergeten natuurlijk dat we er om bidden, bidden om het werk van de
Geest van God, die liefde wil werken en eenheid en ons aan elkaar wil verbinden.
Er zitten veel kanten aan, meer dan we vanmiddag kunnen bedenken en noemen.
Maar het begint ermee dat we naar onszelf en elkaar leren kijken door Gods ogen.
En dat zijn ogen vol liefde, van een God vol geduld en begrip, en aanvaarding.
Niet omdat wij het er zo goed van afbrengen en zoveel van ons leven maken, ook
niet omdat wij zo trouw zijn en zo recht-in-de-leer maar omdat God van ons houdt en ook van die ander die anders is dan ikzelf, houd, als mensen die Hij gemaakt heeft.
Ja, en die ons niet op onze missers blijft aankijken en onze fouten ons niet aanrekent maar die ons ziet zoals Jezus zijn Zoon is, en om Hem onze zonden ons vergeeft, en ons zijn Geest wil geven die ons leert en helpt om elkaar en om onszelf te vergeven en te aanvaarden zoals we zijn – en ons steeds meer maakt zoals we bedoeld zijn.
Ik las: “Ik zie een gemeenschap van genade voor me, waar niemand wordt buiten- gesloten, Ik zie een gemeenschap voor me waar mensen van alle leeftijden en achtergronden zich welkom en veilig voelen, omdat iedereen elkaar bevestigt en vasthoudt….Ieder lid is doordrongen van het besef dat we allemaal, hoe verschillend ook, even waardevol en geliefd zijn. De verschillen worden gevierd en vergroten de beleving van eenheid…Het is een gemeenschap vol van genade die ik zie, waar niemand wordt buitengesloten en waarin geen enkele veroordeling wordt getolereerd. Het is de gemeente van Jezus Christus die, gebouwd op het fundament van genade, zichbaar wordt”…”Je weet dat je allemaal net zo geliefd bent als Jezus”.
Nou, van daar uit schrijft de apostel Paulus christenen toen en vandaag aan: “Omdat
God u heeft uitgekozen (u allemaal en jullie ook, en die anderen ook…) , omdat u zijn heiligen bent (mensen die bij Hem mogen horen) en Hij u liefheeft, moet u zich kleden in …innig meeleven, goedheid, bescheidenheid, zachtmoedigheid en geduld..
en vooral u kleden in de liefde – als een soort band, riem, die alles bij elkaar houdt en tot een eenheid maakt, een mens-uit-een-stuk, herkenbaar en aanspreekbaar
als volgeling van het grote Voorbeeld Jezus zelf – ergens anders roept de apostel ons op ons te bekleden met Christus – je ziet er net zo uit als Hij, sprekend Hem en sprekend je Vader in de hemel – en dan ben je veilig – bij Hem en ook bij elkaar. En
dan gaat zelfs het lastigste lukken waar je het meest kwetsbaar bent: elkaar accepteren en elkaar vergeven, elkaar opbeuren en waar nodig vermanen – vanuit die liefde, vanuit zorg voor elkaar, niet om af te katten en af te breken maar om op te bouwen, elkaar te versterken – zoals Paulus zegt: als leden van hetzelfde lichaam.
Dan is wel belangrijk de vraag wat veiligheid is en waar we ons veilig bij voelen.
Want het kan zomaar zijn dat mensen een gevoel van onveiligheid ervaren omdat het allemaal zo aan het veranderen is, omdat de zekerheden van vroeger ze voor hun gevoel uit handen worden geslagen, en wat zo herkenbaar was wegvalt, en over allerlei zaken waar we het vroeger eens over waren, nu verschillend gedacht wordt – dan hoor je zeggen: ik voel me vreemd in mijn eigen kerk, dit is mijn kerk niet meer – en wordt terugverlangd naar de vaste structuren die houvast en veiligheid gaven.
Ook die gevoelens mogen er zijn,laat het maar gezegd worden en bespreekbaar zijn,
en dan helpt het om emoties te delen: ik heb er moeite mee, ik voel me er niet fijn bij, ik ben er boos over – dat kan opluchten als de ander je daarin serieus neemt – zeker
als je het bij jezelf houd: ik vind dat moeilijk, ik maakt me zorgen – in plaats van stellig en veroordelend te zijn: dat is verkeerd, dat is niet Bijbels – niet gereformeerd.
En als je merkt dat het toch anders gaat, dat veranderingen doorgaan, kun je als je merkt dat je gehoord wordt en je gevoelens er mogen zijn, kun je proberen het los te laten en ook te accepteren dat er zoveel is dat samenbindt, dat je toch verder kunt.
Laten we ook niet vergeten dat dat wat misschien vroeger onze veiligheid was, voor anderen die niet zo waren en dachten als wij, en die veel niet konden meemaken wat ons vertrouwd en normaal was, vervreemding en onveiligheid heeft opgeleverd.
Veilige kerk zijn betekent vaak juist bereid zijn eigen veilige verstopplekjes te verlaten om de ander te ontmoeten en voor die ander een veilige plek te zijn, om samen te zoeken naar nieuwe vormen en naar het aanvaarden dat verschillend zijn mag.
Ik las: “Juist als je een veilige kerk wilt zijn, ga je pijn ervaren, botsingen en schuurmomenten. We zijn zo verschillend. Leden van één lichaam met onze eigen plek, ons eigen levensverhaal, ons eigen karakter, onze eigen manier van voelen. De één vindt de preek van afgelopen zondagmorgen prachtig. De ander kon er niets mee en werd er zelfs pijnlijk door geraakt. Maar durf en kun je dat nog zeggen als iemand anders er zo blij mee is? In de kerken leren we lief en aardig te zijn, maar dat leidt niet naar veiligheid! Een veilige kerk is een kerk waar iedereen welkom is met zijn of haar leven(sverhaal) en karakter en spiritualiteit, zonder dat je dat hoeft te verstoppen”. Dan pas komt echt geloofsgesprek op gang, als niet ik al weet hoe het zit en moet zijn en die ander pas voluit accepteer als die datzelf ook vindt en doet.
Gesprek is er pas als er gelijkwaardigheid is, en twee harten open zijn naar elkaar.
Wat een wijsheid in die spreuken die we lazen, zoals deze: “een dwaas is niet geïnteresseerd in inzicht, hij wil alleen zijn eigen mening kwijt” – weg gesprek!
En wat vindt u van deze: “wie antwoordt zonder eerst te luisteren, handelt dwaas en maakt zichzelf belachelijk”. Maar ook – positief – “een verstandig mens verwerft kennis, een wijze is gespitst op inzicht”. En: “de woorden van een goed mens zijn als diepe wateren, ze zijn een sprankelende beek, een bron van wijsheid”. Dat is leven!
Leven dat God wil werken door zijn Geest die ons hart en mond en leven vernieuwt.
Hoe zijn wij een veilige kerk?
Dat begint zoals altijd bij onszelf: bij u en bij jou en bij mij: durf ik mezelf zijn en mag die ander zichzelf zijn bij mij en van mij? Durven we kwetsbaar te zijn en eerlijk over wat we voelen: blij, verdrietig, of boos, ongerust, gekwetst – of vol met twijfels….
Iemand schrijft dat als je dat in de kerk niet kunt zijn – echt, kwetsbaar – waar wel?
(citaat) “God geeft ons de kerk als oefenplek. Het hoeft er niet volmaakt te zijn. Maar wat je er wel mag verwachten, is bereidheid om te oefenen. Deel eens iets, ook al schaam je je, ook al vind je het eng, Probeer het, met kleine stapjes. Oefen om uitnodigend te worden, veiliger, genadiger en fijngevoeliger.” Ik voeg eraan toe:
Je zult merken dat het zo eng niet is, juist bevrijdend, en verrijkend. Echt waar!
Amen
ik eindig wat we elke week zeggen op cat. : daarover gaan we praten in de groep
Stellingen en vragen
1 Je kunt/moet elkaar in de kerk vertrouwen
2. Wat is er nodig om je bij elkaar veilig te voelen?
3. Wat doe je er zelf aan om een veilig klimaat te scheppen?
4. Hoe kunnen we zorgen dat verkeerd gedrag, dat tot onveiligheid leidt, wordt
voorkomen of gestopt?