Liturgie morgendienst zondag 5 maart 2017 – gaande viering avondmaal
Votum en groet
Zingen: Ps. 91: 1,5,8
Inleidend avondmaalsformulier 1
Zingen: Gz. 125: 1
Toetsing en bemoediging
Zingen: Gz. 125: 2,3
Gebed
Schriftlezing: Jesaja 58
Zingen: Ps. 85: 3,4
Schriftlezing: Matt. 4: 1-11
Zingen: Lied 172: 1,3,4
Overdenking over Romeinen 14: 17
Zingen: Gz. 38: 1,2,3
Gebed
Collecte
Zingen: Gz. 125: 4,5,6
Avondmaalsformulier 1 (tweede deel)
Viering
Dankzegging
Zingen: Opwekking 599
Zegen
————————————————————————————————
Gemeente van onze Heer,
dia 1
Afgelopen woensdag is de zogenaamde ‘veertigdagentijd’ begonnen.
In de rooms-katholieke traditie was het woensdag aswoensdag, en
dat is na de uitbundige carnavalsfeesten begin van de vastentijd.
Die duurt trouwens meer dan veertig dagen, tot aan Pasen, en dat komt
omdat de zondagen niet worden meegeteld: zondags vast je niet maar
dan vier je en mag je dus het ervan nemen ook met eten en drinken.
Opvallend is dat veel rooms-katholieken niet zo veel meer aan vasten
doen- tenminste in Nederland niet – terwijl er onder protestanten – ook gereformeerden – juist in toenemende mate aandacht voor is en op
allerlei manieren invulling gegeven wordt aan bezinning en soberheid.
De vraag komt op ons af wat wij ermee moeten de komende weken,
op weg naar Pasen, of we er wat aan doen of er wat van kunnen leren.
dia 2
Dan staat voorop dat we van de Heer niet een opdracht krijgen om op
speciale dagen heel gericht en concreet niet te eten en niet te drinken.
Het kan wel een goed middel zijn om je te concentreren op God en ook
om je bewust te maken dat heel veel mensen het zoveel minder hebben
dan wij, en ons voor de vraag stelt waar het echt om gaat in het leven:
zitten we vast aan ons gerieflijke leven met alles erop en eraan, of zijn
we in staat los te laten, te delen, en af te zien van wat ons in de weg
zit om achter Jezus aan te gaan en zijn voorbeeld te volgen, zoals Hij
dat meteen al gaf in zijn nee zeggen tegen de verleidingen die op Hem
af kwamen, van de kant van satan, juist op zijn kwetsbaarste plekken.
Bijzonder is dat die drie aanvallen van satan op onze Heer en Heiland
precies blootleggen wat de zwakste plekken zijn van- ons als mensen:
het vullen van onze maag, het voldoen aan ons verlangen om gezien
en gewaardeerd en bewonderd te worden, en ons verlangen naar
macht – we herkennen het in wat satan Jezus probeert wijs te maken
en waar hij Hem toe probeert over te halen: zorgn dat je te eten krijgt,
doe een stunt door van de tempel te springen, grijp naar de macht –
en dat allemaal voor jezelf, zonder die moeilijke weg van afzien, van
lijden, van het kruis – waarom moeilijk doen als makkelijk ook gaat?
dia 3
Maar Jezus koos voor de weg van zijn Vader als de weg naar het beloofde
Koninkrijk: niet pakken maar ontvangen, niet bevechten maar vertrouwen,
niet heersen maar dienen, niet ik eerst maar voorrang voor de ander –
het staat haaks ook op wat in onze wereld vecht om de voorrang en waar
ook in de politiek alles om lijkt te draaien – b.v. richting de verkiezingen:
wie wordt de grootste, wie wordt premier, wie zegt en gaat doen wat ik
belangrijk vindt, wie zorgt voor de meeste banen en de meeste euro’s…
en dan is de vraag: waar kies ik voor, wat geeft voor mij de doorslag…
misschien goed om ook richting 15 maart die tekst van vanmorgen
mee te nemen en te doordenken: “het koninkrijk van God is geen zaak
van eten of drinken, maar van gerechtigheid, vrede en vreugde, door
de Heilige Geest”. dia 4
Ik weet wel dat de aanleiding en de context bij Paulus een andere is,
namelijk discussies en meningsverschillen binnen de gemeente van
Rome over wat je wel en niet mocht eten en drinken, lees vers 2: “de
een gelooft dat hij alles eten mag, maar iemand die een zwak geloof
eet, eet alleen maar groenten” – waarom precies staat er niet bij, het
kan te maken hebben met angst voor besmetting met wat aan de afgoden
was gewijd, of met gehechtheid aan Joodse rituelen – maar Paulus zegt
dan aan de ene kant dat je alles mag eten wat God geschapen heeft,
en aan de andere kant dat je rekening met elkaar moet houden en niet
elkaar op dat soort verschillen de kerk moet uitvechten – en dan komt
die uitspraak over het rijk van God dat niet staat of valt met eten of
drinken, maar een zaak is van gerechtigheid, vrede en vreugde, en
dat vanuit de Heilige Geest die een nieuw hart, een nieuw leven, ons
wil aanleren, waarin je ook met dat soort verschillen leert omgaan.
Nou, en daarmee hebben we precies ook de rode draad te pakken
in dat indringende stuk profetie van Jesaja 58 waarin God laat zien
dat Hij niet gediend is van vrome vormen en uiterlijke godsdienstigheid
als daar niet een wamr kloppend hart voor Hem en de medemensen
achter zit en zelfs die uitingen van godsdienstigheid als bidden en vasten,
offers brengen en sabbat vieren samen gaan met een dagelijks leven
waarin alles om winst draait en om macht, ten kosten van wie zwak en
kwetsbaar is, waarin het verschil tussen rijk en arm schrijnend groot
is, en er ook allerlei ruzie en geweld is, en het onrecht hoogtij viert.
Concreet over het vasten in die tijd: God heeft niets met uiterlijke schijn
van rouwkleren en sombere gezichten en je dingen ontzeggen, maar het gaat
om je onthouden van slechtheid, onrecht, uitbuiting: dia 5
“is dit niet het vasten dat Ik verkies: misdadige ketenen losmaken, de
banden van het juk ontbinden, de verdrukten bevrijden, en ieder juk breken?
Is het niet: je brood delen met de hongerige, onderdak bieden aan armen zonder huis, iemand kleden die naakt rondloopt, je bekommeren om je medemensen?”
Ik herken het ook als onze catechismus het heeft over de rustdag vieren, dat dan niet van alles wordt opgenoemd dat niet mag op zondag, maar positief wordt ingezet op de rust die God geeft en de tijd om op verhaal te komen en op zijn verhaal, in de kerk- maar dan niet zonder en tegen de achtergrond van waar zondag 38 op uitloopt:
alle dagen van ons leven onze slechte werken nalaten, en zo de eeuwige rust nu al gaan vieren, dat is nu al iets beleven en laten zien van wat Gods koninkrijk is
Ik las in dat verband dat vasten ten diepste is dat je de aandacht op God richt en
je de relatie met Hem verdiept en dan ook dat je je richt op de medemens: “vasten betekent dat je je losmaakt van je eigen behoeften en verlangens; het richt je op
de ander. …je pakt het onrecht aan, naar vermogen doorbreek je foute structuren
om die vervolgens op een goede manier weer op te bouwen”.
Zeker, dat gaat wat kosten – afzien van jezelf, er geld voor over hebben, en tijd,
ook tegenstand ondervinden van wie dat maar soft vinden en links gepraat, want je moet toch voor jezelf opkomen en eigen volk gaat toch voor, en – zoals in de kerk
soms gezegd wordt –pas op voor een sociaal evangelie van medemenselijkheid, alsof niet het gaat om de eer van God en trouw aan wat we belijden, en om de kerk…
Ja maar, vergeet dan niet dat God er blijkbaar een eer in stelt om het er zo vaak over te hebben, zoals in dat Jesaja 58, en in het evangelie – Jezus ’leven en werk en voorbeeld – en bladzij na bladzij in de brieven van de apostelen van de Heer – die zelf zei dat het eerste gebod is God eren en het tweede eraan gelijk is: je naaste4
liefhebben als jezelf – Johannes schrijft dat wie zijn naaste niet liefheeft, niet de ander ruimte geeft en steun biedt, God niet kan liefhebben, al roept hij dat wel.
Ja, en als je zo probeert als een burger van het nieuwe rijk van God te leven, en je daar waar nodig inzet en tijd en geld en ook populariteit en eer voor over hebt, dan wordt je er uiteindelijk niet minder en armer van maar juist rijker, ook dat in Jes.58:
“Wanneer je het juk van de onderdrukking uitbant, de beschuldigende vinger en de kwaadsprekerij, wanneer je de hongerige schenkt wat je zelf nodig hebt en de verdrukte gul onthaalt, dan zal je licht in het donker schijnen, je duisternis wordt als het licht van het middaguur, dia 6 de HEER zal je voortdurend leiden, je verkwikken in dorre streken…” Eerder ook al: “dan breekt je licht door als de dageraad…je gerechtigheid gaat voor je uit, de majesteit van de HEER vormt je achterhoede..
Dan geeft de HEER antwoord als je roept, als je om hulp schreeuwt, zegt Hij:
“Hier ben ik’. Jezus heeft het zelf ervaren toen Hij er alles voor over had om de wil van zijn Vader te doen, ten koste van honger en angst, pijn en helse aanvallen,
dat de duivel afdroop en engelen klaar stonden om voor Hem te zorgen en Hem van alles te voorzien dat Hij nodig had – Hij mocht proeven hoe goed God wel is.
dia 7 Vandaag vieren wij de maaltijd van onze Heer – brood en wijn – vasten hoeft niet want het is zondag – maar dat brood en die wijn verwijzen door naar Hem die het
Brood is dat echt leven geeft en de Ware Wijnstok door wie wij vruchten dragen
voor Hem en voor anderen en voor ons zelf – gezegend om tot zegen te zijn.
De veertigdagentijd is begonnen, de tijd die vanouds met vasten verbonden is.
Hoe we dat invullen is persoonlijk, het gaat om ons hart, onze houding, ons leven.
Wat we ook eten of drinken, of niet, wat we doen, of niet, doe het voor de Heer,
en doe het voor wie God op je weg zet –je wordt er zelf nog rijker van ook!
amen