Gemeente van onze Heer Jezus Christus,
dia 1
We mogen al ruim 70 jaar vrede hebben in Nederland en West-Europa.
Aanstaande donderdag is het 5 mei – bevrijdingsdag – 71 jaar na 5 mei 1945.
Sinds dat einde van de 2e Wereldoorlog is er gelukkig geen oorlog meer
gevoerd hier in de buurt, en ook is er geen nieuwe wereldoorlog uitgebroken.
Maar helaas betekent dat niet dat er wereldvrede is gekomen, integendeel.
Op de website van het comité 4-5 mei staat de onthutsende constatering
dat sinds 1945 “de wereld nog geen dag vrij is geweest van oorlog”.
Wat zijn en worden veel conflicten uitgevochten met wapens en zijn er veel
slachtoffers, juist ook in de 71 jaar vanaf 1945: Korea, Vietnam, de Balkan,
Sudan, en nog altijd wordt fel gevochten in het Midden-Oosten en in Afrika.
In diezelfde website staat over onze tijd: “Evenals in de Tweede Wereldoorlog
hebben we vandaag te maken met wrede en autoritaire groeperingen die zich schuldig maken aan aanslagen, martelingen, slavernij en massamoord. Op dit moment zijn er zestig miljoen mensen op de vlucht voor geweld, vervolging en
oorlog. Van hen is 51% onder de achtttien jaar. Het aantal mensen op de vlucht
is sinds de Tweede Wereldoorlog voor het eerst weer boven de vijftig miljoen”.
Om nog maar te zwijgen van zoveel kleinschaligers en soms heel dichtbij:
drugsgerelateerde criminaliteit met vaak moorddadige afrekeningen, huiselijk
geweld, familiedrama’s, discriminatie, onverdraagzaamheid t.o. wie anders zijn
of hier hun toevlucht zoeken, echtscheidingen die vaak vechtscheidingen zijn…
Je zou kunnen zeggen dat onze samenleving vol onvrede zit en boosheid:
tussen burgers en de overheid, tussen individuele burgers, tot in families toe.
Je hoeft maar naar TV-programma’s te kijken als Familiediner, Bonje met
de buren, De Rijdende Rechter – en wat een agressief taalgebruik kom je
tegen in de sociale media, en wat een agressie op straat en in de politiek!
Net weer laaide de discussie op rond de arrestatie van die journaliste in Turkije:
hoever gaat vrijheid van meningsuiting, mag je vrijuit zomaar iedereen beledigen.
En in die discussie lopen de emoties hoog op en gaan mensen er hard in.
Zelfs in de kerk is vrede soms ver te zoeken, kom je verbaal geweld tegen en
onopgeloste conflicten; gaan onderlinge verhoudingen stuk; is er wantrouwen.
Dat lied dat we net gezongen hebben blijft helaas nog altijd brandend actueel:
“de wereld wil slechts strijd; al wordt het recht beleden, de sterkste wint – al te
vaak – het pleit; het onrecht heerst op aarde, de leugen triomfeert; er wordt
zoveel geleden, de mensen zijn zo bang, de toekomst is zo duister en – ook
dat – ons geloof – of dat van u en van jou niet? – is zo klein: geef vrede, Heer!
Maar, is het niet bijzonder dat dit jaar 5 mei en hemelvaartsdag samenvallen?
Dat als we onze bevrijding als Nederland vieren, we ook vieren dat Jezus de
troon in de hemel heeft gekregen, en dat we geloven dat Hij over alles regeert:
Ja, en die Heer heeft ook ons beloofd, voordat Hij naar zijn troon in de hemel ging:
“Ik laat jullie vrede na, mijn vrede geef Ik jullie, zoals de wereld die niet geven kan.”
En daarom ook: “maak je niet ongerust en verlies de moed niet”. Niet vergeten!
Geef vrede, Heer!
Gesprekken in de late avond, vlak voor een zware en zwarte, stormachtige, nacht.
Gesprekken van Jezus met zijn meest vertrouwde leerlingen, na de laatste maaltijd samen, en vlak voor de wandeling richting Getsemané, verraad, arrestatie, en dood.
Gesprekken die Johannes later uit zijn herinnering opschreef, vier hoofdstukken vol.
Gesprekken waarin het allemaal zit en door elkaar heen loopt:het naderend afscheid,
Jezus die naar de Vader gaat en toch de zijnen niet in de steek zal laten, de haat van de wereld die Jezus afwijst, tegenstand die ook de volgelingen zullen meemaken, de Heilige Geest die zal komen, en daarom:”wees niet ongerust maar vertrouw op God”.
Ze zullen die nacht lang niet alles begrepen hebben, wel bijzonder dat er zoveel in
de herinnering bewaard is gebleven, en dat het ook voor ons is bewaard in de Bijbel.
Het staat trouwens in vers 26, vlak voor ons kernvers vanmorgen, als belofte van Jezus met het oog op het werk van de Heilige Geest: “Later zal de pleitbezorger, de heilige Geest die de Vader jullie namens mij zal zenden, jullie alles duidelijk maken en alles in herinnering brengen wat Ik tegen jullie gezegd heb”. Ook met oog op ons !
Zoals weer later Paulus schreef: “Alles wat vroeger is geschreven, is geschreven om ons te onderwijzen, opdat wij door te volharden en door troost te putten uit de Schriften zouden blijven hopen”. (Romeinen 15: 4) . Zo mogen ook wij ons eigen maken wat de Heer ook ons belooft: “Ik laat jullie vrede na; mijn vrede geef Ik jullie”.
dia 2
Het is een bekende en dagelijkse groet van Joden, toen en nog steeds: vrede met
jou, met jullie – sjaloom alèchem – bijna gelijk met het Arabisch: salaam alaikum.
Ook Jezus begroette zo mensen, zoals zijn leerlingen op de avond van Pasen, tot
twee keer toe zelfs – en een week later, met Tomas erbij, weer: ‘Vrede voor jullie’.
Als mensen dat tegen elkaar zeggen, is het een mooie wens, zoals wij ook elkaar
van alles toewensen, bij komen en gaan: goedendag, goedenavond, goede reis.
Maar hoe gemeend ook, wij kunnen er niet alles aan doen dat die ander een goede dag heeft of een goede reis – wel wat en misschien veel zelfs: door onze houding,
door onze manier van omgaan met elkaar, door hoe we praten over en met elkaar.
Want wij hebben niet ons leven in de hand en ook niet dat van die ander die wij het allesbeste wensen en het allerbeste gunnen, leven en geluk zijn niet maakbaar.
Wij kunnen elkaar een goede dag wensen, even later wordt het een heel nare dag.
Wij wensen de ander een goede reis en toch overkomt hem of haar een ongeluk.
Wij kunnen de jarige een mooi jaar wensen, niet lang erna wordt hij of zij erg ziek.
Nou, en breder bekeken: vrede op aarde is een mooie wens en een diep verlangen van veel mensen en ook een streven van wereldleiders, maar het lukt van geen kant.
Hoe zou dat komen, dat het maar niet lukt, wat er ook is en wordt geprobeerd.
Dat er hoogstens een tijdje niet geschoten wordt en het aardig veilig lijkt, maar
dat echte vrede, duurzame goede verhoudingen, blijkbaar niet te realiseren is.
Dat we in Nederland dan wel geen oorlog hebben maar dat er wel veel onvrede is,
onrust, wantrouwen, boosheid, en dat veel mensen ongelukkig zijn, bezorgd, bang?
Dat zit, denk ik maar niet, maar blijkt telkens weer, en leert ook de Bijbel ons, omdat
de verstoring van verhoudingen tussen mensen, en groepen mensen, en volken, ten diepste voortkomt uit onbalans en onvrede, wantrouwen, angst, in de mensen zelf.
En dat is al begonnen bij de eerste mensen toen die in het paradijs ontevreden werden met hun eigen plek en zich lieten verleiden om zichzelf als een soort god op de eerste plek te zetten en in het centrum van alles, alsof alles om jouzelf draait – en ja dan is de ander zomaar een concurrent en ben je erop uit je eigen plek te bevechten en te verdedigen, en zit je ook vol met angst om te verliezen wat je hebt en stress om meer te worden dan je bent en meer te pakken dan je hebt – het gaat meteen al mis als Adam zijn vrouw de schuld geeft en ze wegkruipen voor God -
en in hun gezin loopt het gruwelijk fout als de ene broer de ander het licht in zijn ogen niet gunt en uit jaloersheid en wrok hem zelfs doodslaat – de oorlog begint.
Tot vandaag toe is dat niet opgehouden en het de wereld lijkt gevaarlijker dan ooit.
Kijk, en zolang dat zo is en zo blijft, is vrede op aarde een vrome wens, een illusie..
Gemeente, toch is dat wat de engelen in de kerstnacht uitzongen: ‘vrede op aarde’,
en zegt Jezus in onze tekst tegen zijn leerlingen: mijn vrede geef Ik jullie….maar hoe dan, wat is die vrede dan en hoe kan die er komen, of is het alleen toekomstmuziek.
stil maar, wacht maar, alles wordt ooit een keer nieuw, en dan komt er ook vrede….?
Nou, in elk geval is vrede maar niet dat er geen oorlog is en geen gevaar te duchten is, vrede in Bijbelse zin is veel dieper en veel meer en kan er zelfs zijn midden in de
oorlog en midden onder allerlei gevaren, vrede kost ook veel offers en zelfs levens!
Als onze Heer Jezus vrede belooft en aankondigt, is dat onderweg naar zijn kruis.
Het lijkt van geen kant te kloppen als Hij juist dan het over vrede heeft, terwijl Hij even later wordt gearresteerd – en de leerlingen krijgen de waarschuwing mee dat ze achter Jezus aan hun kruis moeten opnemen en dat ze vervolgd en gedood kunnen worden: “De mensen willen mij gevangen nemen, en ze zullen ook proberen jullie
gevangen te nemen. De mensen zullen jullie veel kwaad doen omdat jullie bij Mij horen” ….dus de vrede in de wereldse zin van het woord is ver te zoeken bij Jezus.
Hij zei eerder zelfs dat Hij geen vrede kwam brengen maar uiteengaan van mensen.
dia 3 – niet als doel maar als gevolg van het preken en werken van Jezus, want
mensen moeten kiezen en zichzelf loslaten en dat gaat niet vanzelf, dat brengt strijd mee, met jezelf en met wie de vrede van Jezus afwijzen: vrede vraagt een prijs!
Ja en toch en dwars ertegen in en juist zo die belofte: mijn vrede laat Ik u, en nee,
niet zoals de wereld vrede bedoelt en probeert en niet bereikt: mijn vrede geef Ik u!
Met als bemoediging dat al die komende beproevingen en tegenstand en gevaren
toch niet reden zijn voor paniek: “maak je niet ongerust en verlies de moed niet!”.
In 16: 33 komt het terug en met de reden erbij: “Ik heb dit gezegd opdat jullie vrede vinden bij Mij. Jullie zullen het zwaar te verduren krijgen, maar houd moed: Ik heb
de wereld overwonnen”. De overwinnaar over zonde, ziekte, pijn, brengt de vrede.
Een vrede die niet meer stuk kan, een vrede die geen mens kan maken en geven.
Als Jezus zegt dat Hij een vrede geeft die de wereld niet kan maken en kan bieden,
zullen ze toen ook gedacht hebben aan wat heette de pax Romana, dia 4 de vrede van Rome – wel orde en rust maar over de ruggen van veel onderworpen volken heen en opgelegd door een sterk leger – en wee je gebeente als je in verzet kwam….
En dan zegt Jezus tegen de man die de vrede van Rome in het Joodse land met
harde hand moest handhaven: maar mijn rijk is anders, is niet van deze wereld.
Niet een rijk dat bevochten wordt maar een rijk dat de Koning zijn leven kost….
De diepste laag van die echte vrede is herstel van de geschonden relatie met God,
waarmee het allemaal is begonnen: zonde maakt scheiding tussen God en mensen,
en daardoor en daarna ook scheiding tussen mensen en ruzie, oorlog, angst, stress.
Omdat alles daardoor uit balans raakt en je stuk zit van binnen en alles stuk maakt.
Bijzonder: Jezus gaat aan het kruis en de dood door om de breuk met God te herstellen en verzoening te brengen zodat het vrede wordt tussen God en ons.
Lees Kol. 1:20: God “wilde via zijn Zoon vrede brengen tussen de schepping en
zichzelf. Hij liet hem voor ons sterven aan zijn kruis. Daardoor is het nu weer goed tussen God en iedereen op aarde en in de hemel”. En in Ef. 2 schrijft Paulus over dat Jezus de muur die scheiding maakte heeft afgebroken, zoals tussen Joden en niet-Joden: “Want Hij is onze vrede, hij die met zijn dood de twee werelden één heeft gemaakt en de muur van vijandschap ertussen heeft afgebroken. dia 5…Zo bracht hij vrede en verzoende hij door het kruis beide in één lichaam met God… Vrede kwam hij verkondigen aan u die ver weg was en vrede aan hen die dichtbij waren: dankzij Hem hebben wij allen door één Geest toegang tot de Vader”(Ef.2:14v.)
Dat is toch wel een ijzersterke basis voor vrede en eensgezindheid: doordat Jezus
voor ons stierf en betaalde voor onze schuld en ons weer kinderen van God maakt,
worden wij elkaars broers en zussen, en horen we bij die ene wereldwijde familie..
ja, en we hoeven ook niet bang en bezorgd te zijn met zo’n Heer, en zo’n Vader?
Ja, maar waarom lukt nog steeds niet en zo vaak maar niet om die vrede te ervaren?
Gaan ook christenen al te vaak uiteen en staan we zelfs in dezelfde kerk tegenover elkaar, lopen discussies moeizaam en bereiken we elkaar zo heel vaak niet meer?
In de Bijbel zelf kom je dat al tegen. wat een onenigheid tot oorlog toe, tussen de
stammen van het ene volk Israël, en wat heeft de Heer Jezus een verzet en een
vijandschap ervaren vanuit zijn eigen volk, en wat moesten de apostelen in hun brieven het vaak hebben over verdeeldheid en conflicten in de net gestichte kerken.
Paulus verzucht in een van die brieven: “is Christus dan verdeeld?” Nee toch? Maar
waarom zijn volgelingen dan wel, waarom staat de vrede dan zo vaak onder druk?
Ik denk dat we daarvoor nog een laag dieper moeten gaan, tot in ons eigen hart.
Vrede is meer dan geen oorlog of geen ruzie, vrede is dat een mens in balans is,
heel is, zoals ik las: “dat de dingen binnen ons op orde zijn: geestelijke opgeruimd-heid, gemoedsrust” , dat onvrede en onrust en wantrouwen zijn overwonnen. Een
ander citaat: “wie heeft geleerd op God te vertrouwen en zijn levensomstandigheden te aanvaarden, leeft in vrede met zichzelf. Daarnaast wil God je ook vrijmaken van beknellende ervaringen uit het verleden die je van je vrede kunnen beroven” eind citaat
Paulus roept ons op niet bezorgd te zijn maar God te vragen wat we nodig hebben en Hem te danken voor wat Hij elke dag geeft, en ” dan zal de vrede van God die alle verstand te boven gaat, uw hart en gedachten in Christus Jezus bewaren” (Fil.4: 6-7)
Zelfs midden in conflicten en onder moeilijke omstandigheden geeft God dan rust en
groeien de vruchten van de Geest door: de liefde en de vreugde,de vrede allermeest.
dia 6
Ja en dan gaat dat ook onze houding, ons gedrag, ons praten en ons doen en laten,
anders maken, en kunnen we de vrede die Jezus geeft, uitstralen en gaan uitdelen.
We hebben er in dat lied al om gevraagd: geef vrede, Heer, Gij die de vrede zijt en voor ons hebt geleden en hebt gestreden onze strijd: opdat wij zouden leven bevrijd van angst en pijn, de mensen blijdschap geven en vredestichters zijn – en daarom – hoe pijnlijk maar nodig: bekeer ons, bekeer mijn, vaak nog zo felle hart – geef vrede!
Zodat er nu al stukjes vrederijk opbloeien, en er toch al vrede komt, zoals iemand
het noemde: lichtplekken rond het kruis – of: oases in wat nog een woestijn is.
De Heer feliciteert wie uit zijn op vrede, herkenbaar als kinderen van de Vader
dia 7
En laten we blijven bidden om nu al vrede, in ons hart en samen, en in onze wereld:
Ja Heer, u hebt het toch zelf beloofd, wilt u het nu al waar maken, in en door ons, onderweg naar uw vrederijk: maak ons een levend teken, uw vrede wint de strijd!
amen
liturgie morgendienst
votum en groet
zingen: Ps. 66: 1,2
wet van de HEER
zingen: Ps. 66: 5,6,7
gebed
Schriftlezing: Johannes 14: 21-31
zingen: Lied 285: 1,2
Schriftlezing: Johannes 18: 33-37
zingen: Lied 285: 3,4
verkondiging: Johannes 14: 27 Geef vrede, Heer!
zingen: Ps. 72: 1,2,4
gebed
collecte
zingen: Gz. 111
Jezus leeft in eeuwigheid,
zijn sjaloom wordt werk’lijkheid.
Alle dingen maakt Hij nieuw.
Hij is de Heer van mijn leven.
1. Straks als er een nieuwe dag begint,
en het licht het van het duister wint,
mag ik bij Hem binnengaan,
voor zijn troon gaan staan.
Hef ik daar mijn loflied aan:
Jezus leeft in eeuwigheid,
zijn sjaloom wordt werk’lijkheid.
Alle dingen maakt Hij nieuw.
Hij is de Heer van mijn leven.
2. Straks wanneer de grote dag begint,
en het licht voor altijd overwint,
zal de hemel opengaan,
komt de Heer er aan.
heffen wij dit loflied aan:
Jezus komt in heerlijkheid.
Zijn sjaloom wordt wereldwijd.
Alle dingen maakt Hij nieuw.
Hij is de Heer van ons leven.
zegen
zingen: Lied 411: 1 en 6 (Wilhelmus)