liturgie oudejaarsdienst 31 december 2015
thema: Gods tijd is de allerbeste tijd
votum en groet
zingen: Ps. 90. 1,2 ‘Gij zijt geweest, o Heer, en gij zult wezen’
gebed
Schriftlezing: Prediker 1: 1-11
zingen: Ps. 90: 3,6 ‘O Here God, Gij wendt het mensenleven’
Schriftlezing: Prediker 3: 1-15
zingen: NLB 845: 1,2,3 (melodie Psalm 86) ‘Tijd van vloek en tijd van zegen’
verkondiging: ‘Gods tijd is de allerbeste tijd’.
zingen: Lied 432: 1,2,3 ‘ Wat God doet, dat is welgedaan’
gebed
collecte
zingen: NLB 416: 1,2,3 ‘Ga met God’
zegen
amen: NLB 416: 4
———————————————————————————————————
Gemeente van onze Heer Jezus Christus,
dia 1
‘Gods tijd is de allerbeste tijd’.
Dat thema is ontleend aan een van de eerste cantates van Johann Sebastian Bach.
‘Gottes Zeit is die allerbeste Zeit’ -ook wel genoemd de ‘Actus Tragicus’.
Dat tragicus komt daar vandaan dat die cantate voor een begrafenis was bestemd.
Het eerste koor grijpt terug op teksten uit de Bijbel die gaan over leven en sterven:
“In Hem leven wij en bewegen wij en zijn wij” – woorden van Paulus uit Hand. 16 –
en “Heer, leer ons eraan denken dat wij sterven moeten, zodat wij wijs worden” –
vrij naar Psalm 90:12: : leer ons onze dagen tellen, dat wij een wijs hart krijgen.
dia 2 koor uit Cantate 106
Gods tijd is de allerbeste tijd – daar bedoelde Bach de tijd van het sterven mee.
Zoals wij dat wel zeggen als iemand is overleden dat het zijn/haar tijd was, en vanuit
het geloof dat God onze dagen telt en ons leven leidt, zeggen: God vond het tijd.
Vanuit dat geloof kreeg onze broeder Klaas Glas er vrede mee dat het niet meer
goed zou komen met zijn gezondheid hier en nu en zei hij• ook dan is het goed.
Ook zijn dagen en jaren waren opgeschreven in Gods boek, en hij leeft nu bij God.
Vanavond wil ik dat thema breder trekken en het betrekken op de tijd als geheel.
In de lijn van wat we net gelezen hebben: “God heeft alles wat er is de goede
plaats in de tijd gegeven” (3:11) – dat geldt dus ook van het bijna voorbije jaar.
dia 3
Nee, niet dat je het zomaar zegt dat Gods tijd altijd en overal de beste tijd is.
B.v. als iemand ziek wordt of een ongeluk krijgt en misschien wel jong – te jong
naar onze beleving – sterft – meer dan een van ons heeft het meegemaakt dit jaar.
Maar ook als iemand oud is geworden en je hem of haar nog niet wilt missen.
Of als je een jaar achter de rug hebt met onverwacht nare dingen of nog steeds
geen baan of een stukgelopen relatie of een andere ingrijpende teleurstelling.
Dan valt dat zwaar en dan komen veel vragen en misschien wel onbegrip en
boosheid in een mens op, en dat moet je niet wegstoppen en hoef je niet weg
te stoppen, daar moet je doorheen en dat mag je delen met mensen, en met
God – lees maar de psalmen en ook, zoals vanvond het boek Prediker: een
boek dat eerlijk verwoordt hoe het leven ‘onder de zon’ in elkaar steekt en
wat veel mensen ervaren en zich afvragen: welk voordeel heeft het om hard
te werken, geld te verdienen, plezier te maken en ook – om gelovig te zijn…?
dia 4
In 3: 9 wordt die vraag gesteld na die opsomming met al dat wel en wee, net
zo bont en afwisselend – noem het grillig en onvoorstelbaar – als het leven zelf:
een tijd om geboren te worden en om te sterven,om te planten en weer te rooien,
om af te breken en op te bouwen, om te huilen en te lachen, en zoveel meer waar
ook 2015 vol van was: in uw en jouw en mijn leven, in onze omgeving, in de wereld met zoveel moois en moeilijks: geboortes, huwelijken, vakanties,feesten, muziek
en dans, mooie diensten en goede gesprekken in de kerk, jubilea, diploma’s -maar ook ziekte, begrafenissen, echtscheidingen, oorlogen, aanslagen, ongelukken,
en dichterbij conflicten, afscheid van elkaar moeten nemen als kerkleden,moeilijke bezoeken als ouderling of dominee, ontwikkelingen waar je wel eens wakker van ligt, vergaderingen die niet altijd lopen als gehoopt, eenzaamheid, gemis aan aandacht..
Met dan die vraag: welk voordeel heeft het om je zo druk te maken en om te tobben?
Prediker zegt zelfs: ik heb het ervaren als een kwelling is die God een mens oplegt.
En Paulus wijst het aan als gevolg van onze gemeenschappelijke zonde dia 5
Het lijkt allemaal nogal negatief en zwartgallig: het heeft allemaal toch geen zin……
Maar nee, dat kan ook de bedoeling niet zijn want het is God die boven de tijd staat, ook boven al die dagen en nachten met wel en wee, al dat mooie en dat moeilijke…
Het klinkt als geloofsbelijdenis: God heeft alles de goede plaats in de tijd gegeven,
Verderop staat: “Wees blij op de dagen dat het goed met je gaat, maar zie op de slechte dagen in dat God naast de goede ook de slechte dagen heeft gemaakt” (7: 14)
Een uitroepteken achter ons thema: ‘Gods tijd is de allerbeste tijd’, want in goede tijden en slechte tijden is God erbij en houdt God ons vast en we geloven met de psalmen dat niemand Gods plan ongedaan kan maken dat over alle tijden gaat, en ook dat al onze dagen en onze jaren in Gods boek staan en dus niet voor niets zijn.
Gods tijd is de allerbeste tijd, dat wil ook zeggen dat we maar niet moeten klagen dat we in een boze tijd leven en dat het allemaal toch maar slechtis en alles achteruit gaat, en dan heimwee hebben naar vroeger als een soort verloren paradijs – waarbij we dan makkelijk vergeten wat vroeger moeilijk was en reden was om te klagen.
De Prediker waarschuwt ons voor zinloze nostalgie of terug verlangen naar vroeger: “Je moet je niet afvragen waarom vroeger alles beter was.Dat is niet erg verstandig.”
Nee, want ook al zou je in sommige opzichten gelijk hebben, je schiet er niets mee op want vroeger is voorbij, je leeft nu, en je profiteert ook van veel dat er nu is.
En vooral: als je gelooft dat God alle dingen leidt, ook je eigen leven, dan geloof je daarmee ook dat God je in deze tijd laat leven en je hier en nu een taak geeft.
Gods tijd is de allerbeste tijd, omdat en als die tijd is gevuld met de liefde die God voor ons heeft en aan ons geeft, en die we mogen delen met elkaar en uitstralen
naar elkaar en naar anderen om ons heen – dan is elk jaar en elke dag vol zegen!
Vers 14 geeft ons een flinke brok huiswerk mee voor elke dag en ook voor weer een
nieuw jaar: “Alles wat God doet…doet Hij voor altijd. Daar is niets aan toe te voegen, daar is niets aan af te doen. God doet het zo dat wij ontzag voor Hem hebben”.
Elk jaar, ook 2015, was een jaar van de Heer, zoals we soms zeggen: Anno Domini…in het jaar van onze Heer….en: het jaar 2015 of 2016 na Christus.
Met de bedoeling en opdracht dat we elke dag leven met en voor onze Heer.
Zie dat ook als een spiegel die ons voorgehouden wordt, op deze laatste
avond van het jaar, als een soort achteruitkijkspiegel terug het jaar door: dia 6
wat heb ik gedaan met die tijden: met die mooie momenten en die moeilijke
dagen; wat was mijn rol in dat lastige gesprek; wat was mijn inbreng – of
niet – tijdens dat familieweekend of op die gemeenteavond; hoe kijk ik
terug op een jaar werken voor de zaak;de studie voor school; de zorg voor
mijn kinderen; de omgang met mijn ouders; wat deed ik eraan om pesten
te voorkomen of heb ik er juist driftig aan meegedaan; wat is ook samen
onze uitstraling als kerk naar buiten toe; en hoe ging ik om met verdriet
en teleurstelling; heb ik anderen bemoedigd of juist – misschien wel
onbedoeld – pijn gedaan; en wat is er terecht gekomen van dat lied dat
we ook afgelopen jaar meegezongen hebben: “maak mijn uren en mijn
tijd, tot Uw lof en dienst bereid; neem ook mijn verdriet en mijn vreugde
in Uw dienst, neem mijzelf en voor altijd ben ik aan U toegewijd”. Echt?
Ik denk dat eerlijk terugkijken leerzaam kan zijn, ook soms schokkend,
en vast ook reden voor veel dankbaarheid voor wat God gaf en hoe God
zorgde, en dat God ondanks zoveel weer verder wilde met ons en ons
leven spaarde,en dat Hij ons leven waardevol vind en ons gebruiken kan.
Die achteruitkijkspiegel helpt als het goed is ook om te blijven werken aan verandering, verbetering, bekering, niet van die ander maar van onszelf
want je kunt niemand en niets veranderen dan alleen jezelf – werk aan de
winkel dus, en geen slachtofferrol en niet de schuld leggen bij alles en
iedereen behalve bij jezelf en al helemaal niet God aansprakelijk stellen
wat je doet als je de omstandigheden de schuld geeft of die moeilijk tijd
waarin we leven want God heeft alles een goede plaats in de tijd gegeven
leert de Prediker ons – en hij heeft het ook moeten leren door schade en
schande en dwars tegen veel teleurstelling en frustraties heen – het was
uiteindelijk het enige houvast bij zoveel dat ondoorzichtig en lastig was.
dia 7
Ja, en dat geeft ook vertrouwen voor de toekomst die ook van God is.
Als je niet verder kijkt dan wat je om je heen ziet en ook zelf ervaart, kom je
verder dan dat refrein dat het allemaal lucht en leegte is en najagen van wind.
Dat als het erop aan komt er ondanks zoveel dat verandert en nog zal veranderen, niets nieuws onder de zon is, en dat vroeg of laat elk mens moet sterven – zoals
in dat liedje van Stef Bos. “wij vallen als bladeren en de wind neemt ons mee”.
Het houdt ons klein en zet ons met beide benen op de grond als we even zouden denken dat we zelf ons leven onder controle hebben en onze toekomst kunnen
uitstippelen – dan zegt de Prediker eerlijk: geen mens kan in de toekomst zien.
Laat staan dat je die toekomst zelf kunt maken en je leven in de grip kunt houden.
We lazen dat God de mens inzicht in de tijd heeft gegeven – letterlijk dia 8 : ‘de eeuw – of de eeuwigheid – in het hart gelegd= het besef dat er meer is dan het leven van hier en nu, en het verlangen over de horizon heen te kijken naar na morgen –
maar “toch kan de mens het werk van God niet van begin tot eind doorgronden”.
Dat geeft spanning maar tegelijk ontspanning: als je gelooft dat je leven met al
die dagen en momenten en hoogten en diepten in Gods hand zijn en dat God
wat Hij doet voor altijd doet, en ook jouw en mijn leven en wat daarin gebeurt
meeneemt naar zijn toekomst: “God haalt wat voorbij is altijd weer terug”.
Misschien dat het u of jou benauwd of bang maakt: maar komt God dan ook
terug op wat zo fout ging, op die zonde die ik deed,of dat waarvoor ik me schaam?
Zoals soms gezegd wordt dat God eens als Hij oordeelt alles weer gaan oprakelen.
Maar dat is niet wat de Prediker bedoelt, en het zou strijden met wat we mogen
geloven van Gods vergeving. “Zo ver het oosten is van het westen, zo ver heeft Hij onze zonden van ons verwijderd” (Psalm 103) en: “U zult al onze zonden tenietdoen. Onze zonden werpt U in de diepten van de zee” (Micha 7). Dan zijn ze ook echt weg!
dia 9
Maar wat hier bedoeld is, is dat wat wij ervaren als vluchtig en voorbijgaand, in het plan van God allemaal een plek heeft – “God heeft alles wat er is een goede plek in
de tijd gegeven” – en dat het niet voor niets is en God ons leven niet vergeten zal.
Dat – een lied – “ons zorgen en werken ergens toe dient, dat ons leven hangt aan Iemand; dat ons schreien en ons lachen ergens toe leidt, – onze liefde stoelt op Iemand; dat ons hopen en vertrouwen ergens op slaan – dat ons lijden voert tot Iemand”; en dat dus ook 2015 en al die dagen die achter ons liggen met lief en leed, dat al die hoogtepunten en dieptepunten, zinvol waren omdat we geloven dat – weer een lied – “als er dan geen zin is in ons werk gelegen, God daarin dan zin aan kan en wil geven met het uitzicht van Gods grote toekomst: “dat wij als weleer bewonen zonder pijn een aarde waar wij weer – voorgoed en helemaal – gelukkig kunnen zijn”.
We sluiten af met de bemoediging van de apostel Paulus – zondag meer daarover –
in 1 Korintiërs 15: 58: “Kortom, geliefde broeders en zusters, wees standvastig en onwankelbaar en zet u altijd volledig in voor het werk van de Heer, in het besef dat
door de Heer uw inspanningen nooit tevergeefs zijn”.
Een goede jaarwisseling gewenst en ga met God, dan zal Hij met u en jou zijn.
Tot wij weer elkaar ontmoeten en in zijn naam elkaar begroeten. Ga met God!
amen dia 10