Jesaja 16: 2-5 en Matteüs 25: 40: ‘Met open armen’ (?) – themadienst met nabespreking over vluchtelingenvraagstuk

Gemeente van onze Heer Jezus Christus, zussen, broers,

dia 2

 Het gaat vanmorgen dus over dat grote pijnpunt in onze wereld: al die vluchtelingen

Omdat het al lang en steeds meer een schrijnend probleem is, en ook omdat het aanstaande zaterdag Wereldvluchtelingendag is – dat mag zeker ons als christenen en als kerk niet onberoerd laten, en ook de Bijbel heeft er veel aandacht voor.

Het thema voor vanmorgen is ‘Met open armen’, en dat heb ik ontleend aan een lied * dat in opdracht van de Schrijvers voor Gerechtigheid is gemaakt voor de Vluchtkerk waar een tijdlang vluchtelingen zonder status en adres belangeloos zijn opgevangen. Ik heb dat lied op de hand out gezet – en u kunt het beluisteren via Youtube.

    * onderaan de liturgie is dat lied toegevoegd 

Dat lied gaat over die opvang toen in die Vluchtkerk,later werd het eenVluchtgarage, weer later een tentenkamp -dat weer opgebroken moest worden- kraakpanden dia 3

Zo zwerven wie illegalen heten, van hot naar her, van de ene opvang naar de andere, terwijl de overheid en het parlement en de gemeentes steggelen over wel of niet een sobere opvang, met bed, bad, en brood, en soms nog wat begeleiding overdag.

Gelukkig dat er hulporganisaties zijn, en kerken, en particulieren, die zich over die soms al zo lang ontheemde en in eigen ogen kansloze medemensen ontfermen.

dia 4

Intussen is het wel een vraag in hoeverre dat lied opgaat voor ons als Nederland: “Hier is het goed,hier mag je zijn; met open armen word je ontvangen: welkom thuis”. Het is als een spiegel dat lied, als je het hoort of zingt: waar zijn die open armen?

Het is echt de vraag of we als Nederland en als christenen in Nederland, als kerk, klaar staan om wie hiernaar toe gevlucht zijn en hier asiel zoeken, of anderen die een beroep op ons doen, ook echt met open armen te ontvangen, of dat we eerder letterlijk de boot afhouden; denk aan al die vluchtelingen die via de Middellandse Zee onze kant op komen en die als het aan de Europese politici en ook aan veel van onze eigen mede-Nederlanders ligt, het liefst teruggestuurd worden: laten ze maar worden opgevangen in de eigen regio, en pak de mensenhandel aan – verniel die bootjes waarmee ze komen

Wat zal moeten natuurlijk maar het probleem van armoede en oorlog blijft, en daarom zullen er vluchtelingen blijven komen, van armoede en onveiligheid en onvrijheid naar rijkdom en veiligheid en vrijheid, naar hopelijk een beter bestaan.

Wat ons allemaal voor veel vragen en dilemma’s stelt, als overheid en burgers en ook als kerk, als christenen: wat is onze houding, hoe kijken we ernaar en denken we erover, wat zou de overheid moeten doen en wat doen wij zelf? Moet de overheid – en dus ik als ook belastingbetaler – bed, bad en brood aanbieden aan wie hier niet mogen zijn, na een lange procedure en uitspraken van rechters?  En als in Brussel wordt beslist dat ook Nederland meer vluchtelingen uit Syrië en uit Afrika zou moeten opvangen, wat vinden wij, en hoe stellen wij ons op als ook in onze directe omgeving asielzoekers worden ondergebracht, zoals binnenkort gaat gebeuren in Heerhugowaard: vinden wij dat dan eng, of zien wij een taak?

Worden die vreemdelingen met hun wanhoop en verdriet, liefdevol omarmd, geven wij hen een nieuwe toekomst, is er plek voor hun verhaal, ook als dat bizar is en niet te controleren, misschien wel mooier of erger gemaakt, hoe open staan wij voor hen?

Er zijn wereldwijd ongeveer 50 miljoenen mensen van huis en haard verdreven of onderweg van een uitzichtloos bestaan naar wat zij hopen een beter leven te zijn. Denk aan de miljoenen die op de vlucht zijn in Syrië en Irak, aan de situatie in Jemen maar ook in Afrika:  Mali, Nigeria, en aan de duizenden bootvluchtelingen die met wrakke en overvolle bootjes via de Middellandse Zee naar Europa proberen te komen,     dia 5  waarvan al vele honderden zijn verdronken; soortgelijke drama’s spelen zich af in Zuid-oost Azië: mensen die in Birma vervolgd worden en die een veilig heenkomen zoeken in landen eromheen, en mensen die de armoede in b.v. Bangla Desh ontvluchten – landen als Indonesië, Thailand, Maleisië, Australië sturen hen terug – ook Europa zet in op vooral ontmoedigen en terugsturen,   dia 6    want anders vreest men overspoeld te worden door steeds meer onbeheersbare aantallen vluchtelingen die gehuisvest moeten worden en die aan het werk geholpen moeten worden, en wat kost dat en wat voor impact heeft dat op onze cultuur en onze sociale voorzieningen, terwijl we juist moeten bezuinigen en er te weinig werk is voor de eigen mensen en te weinig geld voor eigen ouderen en zieken en gepensioneerden?

dia 7

Wij kunnen hier vanmorgen niet de overheid een beleid voorschrijven en niet de gigantisch ingewikkelde problemen oplossen waarvoor de wereld zich gesteld ziet. Gelet op wat wereldwijd aan de hand is –  is trouwens die bed-bed-brood-discussie in Nederland maar kruimelwerk, het gaat hoogstens om enkele honderden gevallen. Maar vanuit het gedoe dat dat al oplevert hoeven we niet optimistisch te zijn over het draagvlak om als Nederland meer mensen op te nemen en meer geld opzij te leggen om ons steentje bij te dragen aan het redden en opvangen van mensen en hen weer een nieuwe toekomst te bieden, ze met open armen te ontvangen.

Die vraag komt vanmorgen op onszelf af, als christenen, als kerk, als gemeente hier. Of wij het kunnen nazeggen en meezingen, met oog op wie hulp zoeken: hier is het goed, hier mag je zijn, met open armen word je ontvangen, welkom in Gods huis.

dia 8

Daarom is het goed ons wat meer te verdiepen in wat de Bijbel ons aanreikt.

Door heel de bijbel komt je vluchtelingen tegen. Het begint eigenlijk al met Adam en Eva, ons eerste voorouders.  die voor God vluchtten en wegkropen, na hun zonde. Die eigenlijk hun recht verspeeld hadden – wij als mensen – en illegaal werden als het aan ons lag, weggestuurd uit het eigen huis dat God voor ons bestemd had. En toch komt er meteen opvang: God zoekt de mens op en belooft hen toch weer een toekomst, zelfs een aarde waar God weer met ons mensen wil gaan wonen. Daarna is er Kain die na de moord op zijn broer een vluchteling en zwerver wordt, en zijn eigen weg gaat, bij God vandaan, maar zelfs hij niet zonder Gods bescherming.

Om niet meer te noemen: zowel Abraham als zijn zoon Izaak en zijn kleinzoon Jakob zijn wegens gebrek aan genoeg voedsel de grens over gegaan, werden zoals we dan vandaag zeggen economische vluchtelingen, of – wat denigrerend: gelukzoekers. En toen Jozef onderfarao was in Egypte haalde hij zijn familie erheen omdat daar koren groeide en in Kanaan niet.

Ze mochten het nooit vergeten en het moet als ze in hun eigen land wonen brengen tot betrokkenheid met en zorg voor vreemdelingen die een beroep op hen doen – we hebben het gelezen in Leviticus 19: “Jullie mogen mensen die als vreemdelingen in jullie land wonen, niet onderdrukken. Behandel hen alsof ze Israëlieten zijn. Houd evenveel van hen als van jezelf. Want jullie zijn zelf ook vreemdelingen geweest, toen jullie in Egypte waren. Ik ben de Heer, jullie God”. Er moest ook diaconale zorg gegeven worden, b.v. door wat na de oogst op het land bleef liggen of aan de bomen bleef hangen, te laten liggen of hangen voor armen en voor vreemdelingen.

Er is nog iets heel opvallends dat we kunnen leren van die wetten die Mozes moest doorgeven, en wel dat God tegen de Israëlieten zij dat ook zij in hun eigen land, zouden moeten leven als gasten en vreemdelingen, bij de Heer: “Het land is niet van jullie, maar van mij, de Heer. Ik laat jullie daar als gast wonen”  (Leviticus 25:23)

Dat mag ook ons bescheiden maken: ook wij kunnen niet het recht claimen dat waar wij wonen ons land is waar wij over kunnen beschikken en anderen niet mogen zijn. We zouden zomaar vergeten wat Psalm 24 zo mooi belijdt: “Van de Heer is de aarde en alles wat er leeft, van Hem is de wereld en ieder die er woont”. En dat onze God zeker niet discrimineert maar zijn wereld, zijn mensen, liefheeft, overal ter wereld.

Wat ook in het OT steeds naar voren komt, ook al heeft God een speciale band met Abraham en het volk dat uit Hem is voortgekomen, het volk Israël, en worden harde woorden gezegd over volken die dat volk naar het leven staan, ook over Moab – we hebben net nog van Jesaja gehoord over de hoogmoed van Moab en over zijn val.

dia 9     Moab – diverse plaatsen worden genoemd in Jesaja 15 en 16

Ja maar toch, we horen diezelfde profeet huilen en klagen en we zien als het ware de tranen in zijn ogen bij de verschikkelijke beelden die wat Moab overkomt, oproept.

We moeten dan denken aan de tijd dat de wereldmacht Assyrië het ene na het andere kleine land onder de voet liep en kennis liet maken met niets ontziende wreedheid – wat we erover weten doet denken aan wat in Syrië en Irak zich voltrekt door toedoen van het leger van Assad aan de ene kant en IS aan de andere kant.

En net als nu kwamen ook toen vluchtelingenstromen op gang, van vooral vrouwen en kinderen, en het breekt het hart van Gods profeet: “Ik heb medelijden met de Moabieten.  Ik weet dat ze zullen vluchten! Ze zullen vluchten naar het zuiden… huilend en jammerend gaan ze verder..De Moabieten hebben bijna niets meer. Maar de paar dingen die ze nog hebben, nemen ze mee naar de overkant van de Wilgenrivier. Alleen daar is het veilig…

Kijk, en dan gebeurt iets heel bijzonders: een aansporing  aan Moab om asiel aan te vragen op Sion, bij de koning van Juda, met als boodschap daarachter aan die koning om dat asiel te verlenen en de vluchtelingen vanuit Moab op te vangen dia 10 want de profetieën over de volken bij de profeten zijn altijd ook en vaak allereerst een boodschap voor het eigen volk en voor de koning die in Gods naam regeert.

Bijzonder want Moab was vaak een vijand van Israël en gedroeg zich ook zo – meteen al toen dat volk uit Egypte bevrijd naar Kanaän toe kwam en Balak, de koning van Moab, de profeet Bileam inhuurde om de Israëlieten te vervloeken. Later bestreed David de Moabieten en overwon hen en daarna hebben we heel veel jaren belasting aan Israël moeten betalen in natura, vooral schapen – totdat koning Mesa van Moab tijdens de regering van koning Achab zich vrijvocht en ophield met de betalingen – en er was meer oud zeer tussen die twee volken. Ook in deze hoofdstukken klinkt door dat Moab de ellende voor een groot deel aan zichzelf te wijten had en dat wat hen overkwam de straf van de Heer was – het eindigt zelfs met de aankondiging dat aan het zelfstandige Moab een eind komt. Ook omdat het aanroepen van hun goden om hulp helemaal niets zal helpen. Er staat zelfs in vers 9 dat het nog erger zal worden, door toedoen van de Heer.

Ja, maar toch, en des te meer bijzonder, geen leedvermaak bij Jesaja maar een heleboel tranen: “ik huil ook, als de Moabieten, ik huil om de verdwenen  wijngaarden, ik huil van verdriet, niemand is meer vrolijk, er wordt niet meer gelachen” – en dan past ook Gods volk en Gods profeet geen leedvermaak.

Ik moest denken aan de les die die andere profeet meekreeg – Jona -toen die baalde dat de straf tegen het ook vijandige Ninevé niet doorging, en God hem tot de orde van

zijn genade en liefde terugroept: zeg Jona, jij wist toch zo goed dat Ik een God ben die genadig is en liefdevol, geduldig en trouw, en tot vergeving bereid – nou, zou ik dan geen verdriet hebben om die grote stad Ninevé, met al die mensen en die kinderen, en ook nog dieren – begrijp je niet dat Ik wil dat zij zich bekeren en blijven leven?

dia 11

Nou, zo zag onze God die vluchtelingenstroom in Moab gaan, die vele duizenden, ontheemd, gevlucht uit eigen land, beducht voor tirannie, geweld, voor dood, voor moord en brand – en ziet God vandaag ook al die vluchtelingen, en de harde hand die hen wil slaan, en hoort de bittere twisten om hen, en de woorden vol verwijt – en ook ons land als een huis dat eens geborgenheid bood en nu schaamte en nijd verhult – en mensenharten – onze harten misschien – vol wrevel en drift? Hoe dan ook, wat actueel dat gebed: genees deze zieke wereld weer, zodat zij goed zal zijn, genade Heer, hoor ons gebed, zie deze wereld – en zie ons – aan!

Of het ook echt is gebeurd dat die vluchtelingen uit Moab asiel aangevraagd hebben in Jeruzalem en daar zijn opgevangen, we weten het niet, we hebben er geen verslagen van – misschien was de wens wel de vader van de gedachte – maar dat het in de Bijbel staat, midden tussen harde woorden over dat Moab en over andere volken die door hun houding en gedrag Gods straf verdienden en ook gekregen hebben, het is welsprekend genoeg en past helemaal bij wie God is: een God die zich bekommert om wie zwak is, kwetsbaar, zonder helper. Het ligt ook in de lijn van zoveel dat in de Bijbel staat over opkomen voor armen en vreemdelingen, weduwen, wezen, in een wereld niet van ons maar van God.

Waar nog altijd diezelfde roep klinkt:  “Bescherm ons als we vluchten, geef ons een veilige plek. Verraad ons niet aan onze vijanden – dat is ook: stuur ons niet terug – maar geef ons een thuis. Bescherm ons tegen de vijanden die ons land verwoesten”.  

En we daar Gods stem doorheen horen: “Neem een besluit, Grijp in, Bescherm hen”. Een oproep zeker aan het adres van wie gezag oefenen en macht gekregen hebben, om – zoals een psalm het vertolkt: dia 12 zijn schildwachten te zijn; geroepen om – een andere psalm´- recht te doen aan de zwakken, redding te bieden aan de armen, en de onderdrukker neer te slaan; hen te verlossen van onderdrukking en geweld.

Gemeente, die laatste zinnen komen uit Psalm 72, de psalm over de rechtvaardige koning; de psalm die we vaak zingen als vervuld in Gods grote koning Jezus. Die trekken komen we ook al tegen in hoe Jesaja hier over Juda’s koning spreekt. “Dan wordt in Davids huis een troon geplaatst, gegrondvest op liefde en trouw. Daar zetelt een rechter die recht zoekt, die ijvert voor gerechtigheid” (16: 5). Het gaat uit boven wat de koningen in Jeruzalem er van terecht brachten, het is tegelijk een appèl op die koningen – en regeerders en burgers later – om onrecht te bestrijden, zich in te zetten voor rechtvaardige verhoudingen, en zwakken te helpen. Als we kijken met de ogen van onze God en als zijn liefde tot alle mensen ons drijft.

Ja, want onze God ontfermt zich juist over wie kwetsbaar zijn, en komt Hij op voor de zwakken, en wil Hij zich zelfs vereenzelvigen met wie  geen helper heeft. Zoals Jezus in Matt. 25 armen en vreemdelingen en zieken en gevangenen zijn broers en zussen noemt: wie iets goeds voor die mensen doet, doet het voor Jezus.

Nog indringender komt dat op ons af als we bedenken dat Jezus zelf als kind al vluchteling is geweest en asielzoeker, in Egypte, gevlucht voor de wrede Herodes. Later zegt Jezus dat Hij hier op aarde eigenlijk geen vaste woon- en verblijfplaats heeft: dia 13De vossen hebben holen en de vogels hebben nesten, maar de Mensenzoon kan zijn hoofd nergens te ruste leggen.”  Het liep er zelfs op uit dat zijn eigen volk Hem de stad uitgooide en dat ze Hem aan een kruis spijkerden tussen hemel en aarde, als gevloekte die door de aarde werd uitgestoten en ook geen plek in de hemel verdiende: Hij kwam tot het zijne, maar de zijnen hebben Hem niet aanvaard. Maar dat moest en wilde Hij lijden om ons weer thuis te brengen, bij God onze Vader. Zoals Hij belooft: “in het huis van mijn Vader is plaats voor veel mensen”, ook voor jou, en ook voor wie nu geen plek hebben om te schuilen, geen bed, bad, of brood.

Maar wat doen wij dan als kinderen van deze Vader voor die broers en die zussen? Hoe kijken we naar hen, en wat kunnen we en willen we voor hen doen, persoonlijk en als kerken, en als inwoners van dit land: in onze praat, en met de portemonnee?

In Jesaja 21 staat nog zo’n oproep: aan het ene woestijnstammetje met het oog op een andere bedoeienenstam op de vlucht: “Jullie moeten de vluchtelingen helpen. Help de mensen die gevlucht zijn voor de oorlog, voor het geweld van al die wapens. Geef ze water voor de dorst, en geef ze brood”.   dia 14  Heel basaal maar o zo belangrijk om te leven en te overleven: bed, bad en brood……  En dat tegen mensen die zelf ook in de woestijn leefden en ook bedreigd werden. Mensen die geen Joden waren maar heidenen, niet-kerkelijk zouden wij zeggen.

En wij dan, die in God geloven en bij Jezus willen horen, wat doen wij hiermee? Met die indringende les dat wat je doet voor de minsten van Jezus’ broers en zussen, je voor Hem doet – en ook andersom: als je je hart en je huis en je portemonnee dicht houdt, zal de Heer tegen ons zeggen: waarom heb je Mij niet opgezocht engeen bed en bad en brood gegeven, waarom liet je Mij verdrinken of verhongeren?

dia 15

Met open armen – zijn die er bij ons?  Wie is welkom in Gods huis, en bij ons thuis?

Hoe maken we zichtbaar wat voor God we hebben, zoals we van Hem zongen:  “Hij heeft zijn liefde nooit ontzegd aan mensen, eerlijk onderweg”.          dia 16

En wij?    

                                                         amen

 

dia 17                Vragen/stellingen

 

    1.  Nederland moet ruimhartig(er) zijn in het opvangen van vluchtelingen b.v. uit Syrië. Zo ja, waarom; zo nee, waarom niet?

2.  Stel dat ons de overheid een beroep op ons als kerk zou doen om vluchtelingen      op te vangen, wat doen we daar dan mee?

3.  Op mij mag een beroep worden gedaan als concrete hulp voor vluchtelingen/ asielzoekers nodig is.

4.  Op welke uitvluchten betrap je jezelf als het om dit soort problemen gaat?

5.  Als kerk zijn we bereid ons aan te passen als christenen met een andere traditie zich zouden aanmelden, of vinden we dat nieuwkomers zich moeten aanpassen op hoe wij het in de kerk gewend zijn?

6  “Alles wat jullie gedaan hebben voor een van de onaanzienlijksten van mijn  broeders of  zusters, dat hebben jullie voor mij gedaan.”  Bedoelt Jezus daar medechristenen mee, of medemensen in het algemeen?

liturgie morgendienst met nagesprek – zondag 14 juni 2015

votum en groet

zingen:    Psalmen voor nu 84

wet van de HEER (Lev. 19)

zingen:   Ps. 146: 5,6,7

gebed

Schriftlezing:  Jesaja 15 en 16 en 21: 13-15

zingen:   NLB 997: 1,2,3,4

 

1. – en vele duizenden ontheemd,

gevlucht uit eigen land,

beducht voor tirannie, geweld,

voor dood, voor moord en brand;

genade Heer, hoor ons gebed,

zie deze wereld aan!

 

2. Ons mensen hart vol wrevel, drift;

de harde hand die slaat,

een straat in redeloze strijd,

de macht lijkt aan het kwaad;

genade Heer, hoor ons gebed,

zie deze wereld aan!

 

3. En binnen heerst de bittere twist,

het woord wordt tot verwijt,

dit huis bood eens geborgenheid,

verhult nu schaamte en nijd;

genade Heer, hoor ons gebed,

zie deze wereld aan!

 

4. O God, uw groot begrijpend hart

kent onze angst en pijn;

genees de zieke wereld weer,

zodat zij goed zal zijn.

Genade Heer, hoor ons gebed,

zie deze wereld aan!

 

Schriftlezing:   Matt. 25: 34-40

zingen:   NLB 995: 1,2  (melodie Gz. 36/37)

 

1. O Vader, trek het lot U aan
van allen die door U bestaan.
Gij die geen stenen geeft voor brood,
wees met uw kinderen in nood;
en stil, God die rechtvaardig zijt,
de honger naar gerechtigheid.

 

1. O Vader, trek het leed U aan
van allen die met ons bestaan.
Gij hebt gezegd: geef gíj hun brood,-
doe ons hun naasten zijn in nood,
opdat zij weten wie Gij zijt:
de God van hun gerechtigheid.

 

verkondiging:  dia 1  Jes. 16: 2-5 / Matt. 25: 40   ‘Met open armen…(?)’

zingen:   Ps. 147: 1,5

gebed

collecte

zingen:   Ps. 72: 1,7,9

zegen

amen:     Ps. 72: 10

 

*      Met open armen

Kom, als je honger hebt of dorst.
Hier kun je eten, deel met ons.
Kom met je tranen en je pijn.
Hier is het goed, hier mag je zijn.
Met open armen word je ontvangen.

Kom, als je moe bent van je vlucht.
Hier ben je veilig, hier is rust.
Kom, met je wanhoop en verdriet.
Hier mag je weer een toekomst zien.
Met open armen word je ontvangen.

Welkom in Gods huis.
Welkom in Gods huis.
Welkom in Gods huis.
Welkom, welkom thuis.

Kom met je leegte en je angst.
Hier word je liefdevol omarmd.
Kom maar, als niemand je verstaat.
Hier is een plek voor jouw verhaal.
Met open armen word je ontvangen.

Tekst: Antonie Fountain, Lee Ann Vermeulen
Tekstbewerking: Roeland Smith, Roald Schaap, Bas van Nienes, Menno van der Beek, Jan-Willem Vink
Muziek: Antonie Fountain, Jeroen van der Werken
Muziekbewerking: Bas van Nienes, Lee Ann Vermeulen, Bas Bons

 

 

 

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *