Broeders en zusters, u, jullie, samen Gods gemeente,
Samen één. dia 1
Dat is een mooi thema voor twee kerken die samen op weg zijn en naar elkaar toe willen groeien. Het is ook een mooi ideaal in een wereld en een land met groeiende tegenstellingen, denk alleen maar aan de spanningen tussen moslims en andere Nederlanders, aan het wij tegen over zij, maar ook aan het individualisme waardoor mensen langs elkaar heen leven en ieder voor zich probeert te overleven, aan tegenstellingen ook in de wereld als geheel tussen heel rijken en straatarmen…. Ten diepste zit daarachter die oerzonde van ons mensen dat we onszelf zien als centrum van ons leven en de wereld, en alles bekijken en beoordelen vanuit onszelf.
Het Bijbelse tegenwicht vinden we als we Johannes 17 lezen – en dan gaat het om meer en gaat het veel verder en dieper dan waar we deze verzen vaak op betrekken: dat kerken die gescheiden optrekken, samen moeten gaan en één moeten worden. Jezus bidt om meer: “Laat hen allen één zijn, Vader. Zoals U in Mij bent, en Ik in U, laat hen zo ook in ons zijn, opdat de wereld gelooft dat U Mij hebt gezonden” .
Dat zijn best zware en moeilijke woorden waar we straks nog op terugkomen, maar nu vooral die lijn dat als gelovigen samen eensgezindheid uitstralen, verbondenheid met elkaar door verbondenheid met God zelf, dat een geweldig statement is, midden in die wereld van individualisme en scherpe tegenstellingen. En dat samen één zijn iets weerspiegelt van wie God zelf en wie God wil zijn met en voor mensen.
Dat is trouwens al Gods bedoeling vanaf dat Hij mensen maakte en geschiedenis met mensen is gaan maken: in Genesis 2 zegt God dat het niet goed is dat de mens alleen is, en alleen blijft; niet bedoeld om alleen te staan en op zijn eentje te overleven, en daarom krijgt Adam een maatje om samen op te trekken en ook om uit die twee samen een steeds grotere mensheid te laten groeien.
dia 2
Het vervolg laat zien dat met meer zijn niet als vanzelf leidt tot samen één zijn, want al gauw komt de zonde ertussen die ten diepste is dat ik mezelf tot norm neem en dat de ander concurrent wordt. Dan wil de mens los van God zijn leven in eigen hand nemen en worden verschillen tegenstellingen. Dramatisch is meteen al de vete tussen Kaïn en Abel die escaleert tot de eerste broedermoord van de geschiedenis.
Denk ook – om het te houden bij twee voorbeelden – aan wat gebeurde bij de torenbouw van Babel, en wat tot vandaag speelt: je verstaat elkaars taal niet meer. Je begrijpt en bereikt elkaar niet meer. Je leeft langs elkaar heen of tegen elkaar in.Zowel in de grote volkenwereld, als binnen het kleine Nederland, als tussen kerken is uiteengaan en je tegen elkaar afzetten makkelijker dan bruggen slaan, dan elkaar zoeken en in liefde accepteren, dan van elkaar leren en niet elkaar de maat nemen.
Daar komt bij dat eenheid ook een lastig begrip is dat voor misverstanden en nieuwe onenigheid zorgt, want vaak wordt een-zijn zo opgevat dat je allemaal hetzelfde moet willen en moet voelen en moet denken, dat je het eerst over alles eens moet worden, wat bijna nooit helemaal of helemaal niet gaat lukken.
dia 3 NB – tekening van Dokus, br Jo de Putter die afgelopen week is overleden
Het ideaal van eenheid in verscheidenheid blijkt lastig; met verschillen omgaan is een hele opgave. Een duidelijk voorbeeld is onze multiculturele samenleving, mooi op papier maar lastig in de praktijk. En wat een eeuwenoude en vaak moordende tegenstellingen bestaan binnen één godsdienst zoals de Islam. Maar ook binnen een christelijke gemeente valt het niet mee het samen goed te hebben en ieder een plek te geven, en verschillen niet als een bedreiging te ervaren maar als juist een verrijking. Terwijl als eenheid is dat je het over een aantal zaken eens bent en je dezelfde dingen doet, nog niet wil zeggen dat je echt en hecht aan elkaar verbonden bent, zoals Jezus bedoelt in Johannes 17.
Ik las in een boek van ds Jos Douma over Verbondenheid deze stelling: “alle vormen van ‘verbondenheid’ die niet rusten in Jezus Christus en zijn krachtige liefde zijn in wezen een uitingsvorm van schijnverbondenheid”. Ik denk dat hij in het licht van de ervaring en vooral van de bijbel het gelijk aan zijn kant heeft, en in dat boek terecht zijn uitgangspunt neemt in God zelf, God als Drie – Eén = Samen Eén dia 4
Waarmee we helemaal zijn bij het thema van vanmiddag: Samen Eén.
Pas nu aandacht voor die hoofdletter van dat Eén – dat gaat niet over mensen maar over God zelf. Over God die we kennen als Vader, Zoon en Heilige Geest, over wie de catechismus in zondag 8 belijdt: “deze drie onderscheiden Personen zijn de ene, ware en eeuwige God”. Samen Eën.
Daarbij valt het op hoe sober zondag 8 is: de term drie-eenheid die je in de Bijbel niet vindt maar pas later een vaste term is geworden om kort onder woorden te brengen hoe we uit de Bijbel God leren kennen – maar zondag 8 houdt zich bij de Bijbel zelf: Vader, Zoon en Geest, drie en toch één.Wat makkelijk ervaren kan worden als een theorie, een dor stuk leer, boven en buiten ons leven. Omdat er een systeem van wordt gemaakt terwijl het gaat om de levende werkelijkheid van God die niet in onze systemen gevangen kan worden, en altijd meer is dan wij denken of kunnen begrijpen.
dia 5
Wat dat betreft is leerzaam wat de kerkvader Augustinus vertelt in zijn boek ‘De Trinitate’= ‘Over de Drieëenheid’, dat hij toen hij met dat boek bezig was langs het strand van de Middellandse Zee liep en een jongen bezig zag water uit de zee te scheppen om dat in het gat dat hij gegraven had te gieten. Toen hij aan de jongen vroeg wat hij aan het doen was, zei die: “ik giet de Middellandse Zee in dit gat”.”Je verdoet je tijd”, zei Augustinus, “de zee past niet in dat gat”. Waarop de jongen meteen lik op stuk gaf: “U verdoet uw tijd met dat boek over de drieëenheid . God past toch ook niet in een boek?”. Helemaal waar natuurlijk, God is zelfs veel meer en groter dan wat in zijn eigen Boek de Bijbel over Hem staat.
Kijk, en als we dat op ons af laten komen en op ons in laten werken, komt God juist heel dichtbij. Want de rode draad is door heel de bijbel heen, in allerlei woorden en beelden is: God is liefde. Je zou ook kunnen zeggen dat God relatie is, en dat allereerst in zichzelf: Vader – Zoon – Geest. Daar kunnen we met ons verstand niet bij, dat mag wel ons hart raken: die God wil onze God zijn!
Ja, want waar heel de bijbel vol van is, is niet informatie over wie God is en hoe God in elkaar zit, maar wie God wil zijn voor ons, dat God de liefde in zichzelf, van de Vader voor de Zoon en de Zoon voor de Vader, en van de Geest voor zowel de Vader als de Zoon, dat God die liefde wil delen met ons, en dat die God die geen mens nodig heeft omdat alleen maar alleen is, toch met mensen wil zijn.
En dat meteen al, vanaf het prilste begin, met dat machtige meervoud: “Laten Wij mensen maken”. dia 6 Nog eerder zelfs waar God een wereld schept, door zijn Woord, en met zijn levendmakende Geest. En hoe verder de geschiedenis gaat, hoe dichterbij God naar ons toekomt – het Woord dat mens is geworden – en zelfs in ons hart en ons leven wil komen wonen – u en jij en ik – woning van de Geest. Zeg maar: de Vader is God-voor- ons is, de Zoon God -met- ons en de Heilige Geest: God-in-ons.En zo mogen wij delen in die liefde die God zelf is en mogen wij in relatie met God zijn en met elkaar.
Misschien wordt vooral dat wel bedoeld met dat de mens is geschapen als het evenbeeld van God. En volgt daarom in Genesis 2 dat God niet wil dat de mens alleen is, op zichzelf blijft – zoals in een lied: “God die in het begin uit aarde, naar zijn beeld,de mensen voor elkaars geluk geschapen heeft”. Dat slaat allereerst op de relatie tussen man en vrouw en het huwelijk, maar is breder bedoeld: mensen hebben elkaar nodig, vullen elkaar aan, juist ook in alle variatie, veelkleurigheid, volheid. En mogen zo de volheid en veelkleurigheid en rijke variatie weerspiegelen van Gods eindeloze liefde.
dia 7
Ik las over het grote wonder dat kleine beperkte mensen door geloof in Jezus mogen gaan delen in de verbondenheid en liefde, de vreugde en vrijheid die stromen in deze goddelijke verbondenheid. Denk er straks maar aan terug als ik u namens die drie-ene God de zegen mag meegeven: “de genade van de Heer Jezus Christus, en de liefde van God, en de eenheid met de Heilige Geest zij met u allen”. Daar kun je mee verder, voor deze week, voor heel je leven: met minder hoeven we het niet te doen.
Kijk, en als je die zegen mag ervaren, als je je verbonden weet met deze God van een en al liefde, groeit er ook verbondenheid tussen mij en die ander, tussen mensen, hoe verschillend ook, en kan het wonder gebeuren dat bruggen geslagen worden over kloven heen, en echte vrede gaat winnen. Eerder gaf ik door wat geschreven is over zogenaamde verbondenheid, eenheid van gelijkgezinden. Maar wat onze Heer verstaat onder een-zijn, waar Hij voor heeft gebeden, ook met oog op ons, gaat veel dieper en is veel hechter en ook veel duurzamer: geef Vader dat zijn worden zoals Wij.
Die eenheid waarvoor Jezus gebeden heeft en die Gods Geest wil werken, is ook niet bereikt als je met elkaar op zondag in dezelfde dienst zit en samen avondmaal viert, en ook niet als je als twee kerken samen diensten houdt en allerlei activiteiten organiseert – dat is er hoogstens uitvloeisel van. Het kan ook uit de nood geboren zijn omdat je apart te klein wordt of de kosten te hoog worden – maar dan begin je aan de verkeerde kant en leidt eenwording zomaar tot nieuwe breuklijnen, zoals de geschiedenis van eerdere samenwerkingen en fusies – ook van kerken – helaas aantoont.
Niet voor niets geeft Jezus hier niet opdrachten om een te worden of eenheid te organiseren maar is het zijn gebed tot God zijn Vader en zit er in dat gebed ook herhaling – vanzelf gaat het niet, er is veel en herhaald gebed voor nodig, ook in 2015: gebed voor onszelf en voor elkaar. Heer, geef dat wij allemaal en steeds meer zo aan U en elkaar verbonden worden, zoals U zelf. Een uitlegger zegt: “er is een leef- en werkgemeenschap tussen de Vader en de Zoon, die van elkaar onderscheiden en toch onafscheidelijk samen zijn”….zoals Jezus zei: Ik en de Vader zijn één.
Het bijzondere is – en ook dat is leerzaam voor wat eenheid van geloven tussen christenen en kerken mag zijn – het bijzondere en leerzame is dat die eenheid niet een totale gelijkheid is – het is juist anders, staat in een oude belijdenis, die van Athanasius: er zijn niet drie Vaders en niet drie Zonen en niet drie Heilige Geesten – we moeten die drie van elkaar onderscheiden met ieder een eigen plaats en taak, en tegelijk zo eensgezind en zo op elkaar betrokken dat ze samen de ene God zijn.
Nog eens: een mysterie, niet te vatten of begrijpelijk te maken, maar de bron van liefde voor ons. dia 8 En dus: niet te begrijpen, maar wel om te bezingen.
Ja, en inderdaad ook leerzaam voor ons – persoonlijk en samen – want echte verbondenheid is dus niet dat je het samen zo eens bent en het samen zo gezellig hebt, en dat je verschillen maar uit de weg gaat of wegredeneert of juist dat verschillen maken dat je je afzet tegen elkaar – nee, echte verbondenheid – las ik mooi – “heeft te maken met openheid en kwetsbaarheid, met relaties die zich verdiepen, met liefde en genade, met de kracht die vrijkomt als we ons daadwerkelijk geliefd voelen door God en als we ervaren dat Christus door zijn Geest in ons werkt en zijn liefde en zachtmoedigheid en vriendelijkheid tot de onze maakt zodat we er vrij uit kunnen putten in onze relaties met anderen” – tot zover dat citaat.Ik voeg eraan toe dat eenheid ervaren en versterken pas echt kan als je bereid bent met de ander emoties te delen, als je je bij elkaar veilig voelt en van harte tot hart durft te praten over wat je denkt en voelt, ook over je vragen en twijfels en zorgen. Dat het niet blijft bij koffiepraat over koetjes en kalfjes maar het echt ergens over gaat.
Verdiep je maar eens in de omgang van Jezus met God zijn Vader: in al zijn openheid en kwetsbaarheid tot aan het kruis toe met die schreeuw: mijn God, waarom verlaat U mij? Als liefde zo diep gaat en er zo’n diepe verbondenheid is, kan dat heel wat hebben, laat je elkaar niet los, zoek je elkaar elke keer weer op zoals Jezus met zijn Vader in gesprek ging – zoals in die hof van de benauwdheid en aan dat huiveringwekkende kruis – en door de angsten van de hel heen – en de Geest was er ook steeds weer om de Zoon kracht te geven- de Geest die ook ons verbindt aan de Vader, door Jezus, en die in uw en jouw en mijn hart wonen wil en ons aan elkaar verbinden wil.
Samen Eén -met hoofdletters, dat zegt alles over God die naar zijn diepste wezen verbondenheid is.
samen één – met kleine letters,dat mag als we aan de ene God verbonden zijn, van ons gaan gelden.
Mooi om te eindigen met die prachtige psalm over werkelijke verbondenheid, echte eenheid die als alle goed dingen van boven naar ons toekomt, zoals de olie van top tot teen, en dauw bergafwaarts. Een eenheid die veel goeds belooft en brengt. dia 9 En mee te nemen twee aansporingen van de apostel om vanuit de eenheid die God is en geeft ook daadwerkelijk er handen en voeten aan te geven.
De eerste van die twee aansporingen staat in Filippenzen 2: 1-5: dia 10 “Nu u door Christus zozeer bemoedigd wordt en liefdevol getroost, nu er onder u zo’n grote verbondenheid met – of: van – de Geest is, maar mij dan volmaakt gelukkig door eensgezind te zijn, één in liefde, één in streven, één van geest. Handel niet uit geldingsdrang of eigenwaan, maar acht in alle bescheidenheid de ander belangrijker dan uzelf. Heb niet alleen uw eigen belangen voor ogen maar ook die van de ander. Laat onder u de gezindheid heersen die Christus Jezus had”.
De tweede aansporing vindt u in Efeziërs 4: 3-6: dia 11 “Span u in om door de samenbindende kracht van de vrede de eenheid te bewaren die de Geest u geeft: één lichaam en één geest, zoals u één hoop hebt op grond van uw roeping, één Heer, één geloof, één doop, één God en Vader van allen, die boven allen, door allen en in allen is”.
Samen één zoals God Samen Eén is.
amen
liturgie middagdienst GKV-CGK
welkom
zingen: Gz. 328: 1,2,3 (LB)
stil gebed
(gezongen) votum en groet, gezongen amen
zingen: Ps. 139: 1,3,8 (GK)
gebed
Schriftlezing: Gen. 1: 1-2, 26-27: 2: 18
zingen: Gz. 1: 1,2 (LB)
Sc hriftlezing: Joh. 1: 1-3, 1: 14-18; 17: 20-23
zingen: Gz. 1: 3,4 (LB)
verkondiging: zondag 8
zingen: Ps. 133 (Levensliederen)
geloofsbelijdenis
zingen: Gz. 108 (GK )
gebed
collecte
zingen: Gz. 141: 1,2 (GK)
zegen
amen: Gz. 141: 3 (GK)