Micha 6: 8 : Buigen om recht te doen (Micha-zondag 2016)

Liturgie morgendienst zondag 9 oktober 2016
Votum en groet
Zingen: Ps. 99: 1,2,3 ‘God is Koning’
Gebed
Schriftlezing: Gen. 5: 21-23 en 6: 5-9
dia 1
Zingen: Ps. 25: 2,4 ‘HEER, wijs mij toch zelf de wegen’
Schriftlezing: Micha 6: 1-8
Zingen: Gz. 157: 1-4 ‘Vader, vol van vrees en schaamte’
dia 2 Verkondiging: Micha 6: 8 ‘Buiigen om recht te doen’
Zingen: NLB 992: 1-4 ‘Wat vraagt de Heer nog meer van ons’

1. Wat vraagt de Heer nog meer van ons
dan dat wij recht doen
en trouw zijn
en wandelen op zijn weg?

2. Wat vraagt de aarde meer van ons
dan dat wij dienen
en hoeden
als mensen naar Gods beeld?

3. Wat vragen mensen meer van ons
dan dat wij breken
en delen
als ons is voorgedaan?

4. Het is de Geest die ons beweegt
dat wij Gods wil doen
en omzien
naar alles wat er leeft

Wet van de Heer Leviticus 19
Zingen: Ps. 119: 1,3 ‘Welzalig, wie de rechte wegen gaan’ (schoollied)
Gebed
Collecte
Zingen: Opwekking 687 ‘Heer, wijs mij uw weg’
Zegen
Amen: Opwekking 710 ‘Zegen mij op de weg die ik moet gaan’

Gemeente van onze Heer Jezus Christus,
dia 3
Hun huwelijk was op de klippen gelopen.
Ze woonden niet meer samen, maar elk op een eigen adres.
Wees gerust: het was niet in deze regio, en ik noem geen namen.
In een indringend gesprek bleek dat de man er niets van begreep: ik heb
alles voor ze over, ik heb altijd hard voor ze gewerkt en ervoor gezorgd
dat ze niets te kort komen,ik had net nog een nieuwe koelkast voor ze
gekocht, en als ik nog meer moet doen, dan wil ik echt mijn best doen.
Maar dit en veel meer was niet wat zijn vrouw had gemist en wat ze
zo graag had gekregen en mocht verwachten van een man en vader:
doen wat hij had beloofd toen ze trouwden, gewoon er zijn voor haar
en de kinderen, samen gaan voor de opvoeding, aandacht voor wat
haar bezighield en dwars zat, haar serieus nemen en echt steunen.
Want liefde is voor geen geld en ook niet met spullen of uitjes, te koop.
En schuld en verkeerd gedrag valt niet af te kopen met buitenkant-dingen.
Maar schuld moet erkend en benoemd en beleden worden, en vergeven.

Zo is dat in een huwelijk, tussen man en vrouw, en tussen ouders en
kinderen: eerlijk zijn, trouw, er zijn voor elkaar juist als het lastig wordt,
niet alleen je eigen belang zoeken maar ook dat van de ander,
in verbondenheid met God, bescheiden en afhankelijk en open.
Zo is dat als het goed is tussen vrienden, en in een kerkgemeenschap;
en als in een buurt en op de werkplek je als mens tussen andere mensen
die allemaal anders maar niet minder zijn, gewoon doet wat volgens
de Schepper de bedoeling is – wat goed is voor die ander en de omgeving –
dan zou de wereld er heel anders uitzien dan hoe die nu helaas vaak is.
dia 4
In de Bijbel wordt de relatie van God met mensen – en voor wat het OT
betreft, tussen God en zijn volk Israël – vaak met een huwelijk vergeleken,
en de ontrouw van dat volk met overspel (vreemd gaan) en echtbreuk.
Met dat in het achterhoofd gaan we nog eens terug naar de tijd waarin
de profeet Micha leefde en profeteerde – als tijdgenoot van de profeet Jesaja,
en van de koningen Jotam, Achaz en Hizkia – in en rond Jeruzalem.
Wat we daarover lezen, maakt niet vrolijk en geeft een schokkend beeld
van wat toen het volk van God was, wij zouden zeggen: de kerk van toen.
God klaagt dat volk daarvoor aan, en dat niet zozeer als een boze koning
of als een strenge rechter, maar als een verongelijkte verdrietige echtgenoot:
“Mijn volk, wat heb Ik je misdaan, waarmee heb ik je gekweld?” (vers 3).
Alsof God ze slecht had behandeld, ze tekort gedaan had, zodat ze recht
van klagen hadden: Ik heb je toch bevrijd en in dit mooie land gebracht,
en daarvoor allerlei tegenstanders overwonnen, of zijn jullie dat vergeten?

Ja, en is het goed om dan in beeld te krijgen waar hun ontrouw in uit kwam.
Waar klaagde God hen voor aan, wat is het dat de HEER zijn volk verwijt?
Nou, niet wat je misschien zou denken: dat ze niet meer trouw in de kerk komen,
in de tempel; dat ze niet elke dag Bijbel lezen en bidden, dat ze niet genoeg offers brengen, dat ze misschien wel afwijken in de leer van wat toen de kerk was….
Nee, dat was het nou net niet, als het daarom ging leek het allemaal op orde.
En uit hun reactie op de aanklacht van God blijkt zelfs dat er wat hen betreft nog wel een tandje bij kan als ze daarmee God tevreden kunnen stellen:“Wat kunnen we de Heer geven? Hoe kunnen we de machtige God eren? Zullen we offers aan hem brengen? Zullen we onze beste kalveren aan hem offeren? Zou hij tevreden zijn met duizend rammen? Of met tienduizend liter olijfolie? Of moeten we ons oudste kind aan hem geven voor alles wat we verkeerd hebben gedaan?”.
dia 5
Kijk, dan heb je er nog helemaal niets van begrepen, net als die echtgenoot die dacht dat zijn vrouw wel erg blij mocht zijn met zijn inzet en met die koelkast. In de tijd van Micha dacht Gods volk dat de Heer wel blij was met al hun offersen met hun trouwe kerkgang, en als het moet, gaan we nog meer ons best doen. Maar eigenlijk past het precies bij het gedrag dat God hen verwijt: niet dat ze de tempeldienst verwaarlozen of de sabbat niet vieren of te weinig offeren, maar dat ze zich in het leven van elke dag niets aantrekken van Gods geboden.
Hoor wat Micha eerder zei: “Jullie gedragen je slecht. Jullie zijn de vijanden van mensen die in vrede willen leven. Als iemand rustig voorbijloopt, pakken jullie zijn jas af. Jullie jagen vrouwen weg uit de huizen waar ze gelukkig zijn. En jullie maken hun kinderen voor altijd ongelukkig.” (2: 7-9) Later komt de profeet erop terug: “Er is niemand meer die eerlijk is. Iedereen gebruikt geweld, iedereen probeert anderen in de val te laten lopen. De mensen zijn goed geworden in kwaad doen. Ambtenaren en rechters laten zich omkopen in rechtszaken. En mensen met veel invloed zeggen in een rechtszaak wat voor henzelf het beste is. Zo zorgen ze er met z’n allen voor dat er op een oneerlijke manier rechtgesproken wordt. De eerlijkste van hen is nog gemener dan de stekels van een doornstruik” (7: 2-4).
dia 6
Dan is het toch wel heel wrang hoe ze op die aanklacht van hun God reageren.
Niet met angst en beven, en met de vraag wat anders moet, dat ze hun kwaad
inzien en zich daarvan willen bekeren en recht doen aan wie ze zoveel onrecht hebben gedaan, en dat ze die mensen die ze uitgebuit hebben, vergeving vragen.
Nee, eigenlijk doen ze net of God even corrupt is als ze zelf zijn, en of ze God kunnen omkopen met nog meer offers en met een hogere VVB, en – het meest schokkende – dat ze als dat moet daar hun kinderen wel voor willen opofferen.
Ik las: “Wie heeft zichzelf nooit betrapt op de gedachte: als ik nu een tijdje extra goed mijn best doe als christen, zal God toch wel vergeten dat ik haar zo gekwetst heb, dat ik hem vergeten ben of dat ik daar zo oneerlijk was”. En we proberen onder de gevolgen van verkeerd gedrag uit te komen door onszelf wijs te maken dat God het wel zal begrijpen en dat Jezus ook daarvoor gestorven is en God gelukkig vergeeft, zonder eerlijk wat fout was of wat we verkeerd gezegd hebben of verkeerd gedacht, in een open gesprek met die ander te benoemen en toe te geven en vergeving ervoor te vragen. En het kan gebeuren dat veel verdiensten voor de kerk en in de samenleving moet verhullen of vergoeden wat achter de huisdeur gruwelijk mis ging en veel schade deed. Of dat we geloof en trouw afmeten aan rechtlijnigheid in een bepaalde leer, terwijl de praktijk op zondag en in de week er totaal niet mee klopt. Iemand noemt het rookgordijnen om te verhullen hoe het er werkelijk voor staat, en om achter een mooie buitenkant gewoon door te gaan met ons eigen leven.
dia 7
Kijk, maar God kijkt daar dwars doorheen, en God blaast dat rookgordijn weg, en Hij zegt in een paar simpele woorden gewoon waar het op staat: doe nou niet net of
het moeilijk is om te doen wat Ik van je vraag, of dat het je veel moet kosten, want
als je eerlijk bent, weet je het zelf wel en weet je het allang en is het zo simpel:“niets anders dan recht doen, en trouw zijn, en nederig de weg gaan van en met je God”. In Prediker staat een uitspraak die tot denken aanzet: “God heeft de mensen eerlijk en eenvoudig gemaakt. Maar de mensen maken alles te ingewikkeld” (Pred. 7: 29)

Natuurlijk zit de wereld best ingewikkeld in elkaar, zeker in onze chaotische, snel veranderende, en ook nog dreigende, tijd, met steeds nieuwe ontwikkelingen. Dat alles ontkent die Prediker allemaal niet, hij het gaat in zijn boek juist over die zo complexe wereld met allerlei tegenstellingen en keuzes en absurditeit, maar hij waarschuwt ertegen om het als excuus te gebruiken en niet moeten doen of we niet weten wat God van ons vraagt en dat is op de plek waar we zijn – ons gezin, onze werkplek, onze plek in de kerk, en ook onze plek als christenen en als kerk in de samenleving; trouw zijn en recht doen, bescheiden en in verbondenheid met God.
Dat zit ook in dat ‘Buigen om recht te doen’, met accent op dat laatste in vers 8: “nederig de weg gaan van je God”, anders vertaald: “ootmoedig wandelen met God”. Vanwege dat ‘wandelen met God’, ‘leven in nauwe verbondenheid met God”(NBV) hebben we iets gelezen over Henoch en Noach, over wie dat wordt verteld.
dia 8
Over dat thema staat in het begeleidende materiaal voor de Michazondag: “Nederig wandelen met God en het betrachten van recht en liefhebben van trouw gaan samen op. Terwijl we recht doen, mogen we ons buigen voor de Heer. En als we buigen voor Hem, geeft Hij ons liefde voor het goede en richt Hij ons op om recht te doen.” Ik voeg daaraan toe dat dat buigen, die nederige houding, ook past in het omgaan naar elkaar, en in de richting van mensen in onze wereld, dichtbij en verder weg, die lijden onder onrecht en onderdrukking, die vluchten en hier veiligheid zoeken, die met armoede te maken hebben en die op onze weg geplaatst worden. Dan past geen neerbuigende houding of afwijzende blikken of een wegkijken, maar dan moeten we naast hen staan als mensen die weten dat ze ook het moeten hebben van Gods genade en in onszelf ook arm zijn, beperkt, gasten op Gods aarde.

Lees er niet overheen hoe Micha namens zijn en onze God ieder die dit leest en hoort aanspreekt: “er is jou, mens, gezegd wat goed is, …wat de Heer van je wil”.
Er staat hier niet: Judeeër, of christen, of ‘vrijgemaakt-gereformeerde’, nee: mens. Het gaat om wat God als Schepper, bedoelt met een mens, en wil van elk mens. Zoals een lied voorzingt dat God de mensen “tot elkaars geluk geschapen heeft”.Dat is waarvoor elk mens bedoeld is: zorg voor elkaar, en ook voor Gods schepping.
Nou, dat lijkt een gigantische opdracht, en dat is het ook, zeker in een tijd als de onze met wereldwijde problemen, in een wereld die steeds meer een dorp is, met informatie die van alle kanten op ons afkomt en over ons heenspoelt, en wat moet je dan als die ene kleine mens, en wat moet je dan als kleine kerk in een grote wereld?
Dan zet zo’n tekstvers van heel veel eeuwen geleden ons met twee voeten op de grond, en leert ons gewoon maar te doen wat God vraagt dichtbij eigen huis en met de verantwoordelijkheid die u en jij en ik hebben: “niets anders dan recht te doen, trouw te betrachten, en nederig de weg te gaan van je God”= de weg van Jezus gaan, van God en je naaste dienen, met waar nodig een stap terug van je eigen ik. Dat noemt Micha nederigheid en Jezus heeft het over jezelf willen verloochenen.
dia 9
Ik hoor dat ook in dat thema ‘buigen om recht te doen’: dat kan met zich meebrengen dat je soms door het stof gaat, dat het niet gaat om eigen goede naam of de reputatie van een kerk of van ons als Nederland, of van een bedrijf of organisatie, als het recht moet worden hersteld of slachtoffers recht op erkenning of misschien schadevergoeding hebben, of dat nu gaat om wat Nederland in het verleden aan onrecht begaan heeft, of om een bedrijf dat gesjoemeld heeft, of om werkers in de
kerk die in de fout zijn gegaan en zo mensen beschadigd hebben – dan moet recht worden gedaan en past een gebogen houding van schuldbesef en schuldbelijdenis.
En dat niet alleen bij wie een misstap heeft begaan en die dan zomaar door de omgeving als zondebok aan de schandpaal genageld wordt – vanuit een houding van ‘gelukkig ben ik niet als….’, maar buigen om recht te doen is ook dat wij allemaal ons hoofd buigen en beseffen hoe kwetsbaar we zelf zijn en geneigd tot het kwade – wat vaak subtiel begint en met allerlei goedbedoelde excuses en roerende verhalen.
Zoals dat je schulden had en even geld nodig en dat leende uit de kas van de kerk of vereniging waar je over ging, of dat je toch wel heel veel over gehad voor anderen en nu toch wel recht hebt op….of dat je thuis liefde te kort kwam en daarom vreemd bent gegaan….of dat wat jij deed niet goed was maar gelukkig niet zo erg als…..
Zoals in dat verhaal van Jezus over die farizeeër en die tollenaar. dia 10
Dat kon de Prediker ook wel eens bedoelen: het is zo simpel wat God bedoelt,
maar wij mensen bedenken allerlei uitvluchten, om maar onszelf te rechtvaardigen.

Recht doen, dat begint heel dichtbij: in je omgaan met elkaar in huwelijk en gezin, ons kijken naar elkaar en praten met elkaar in plaats van over elkaar binnen de gemeente, zonder vooroordelen en veroordeling waardoor je elkaar zo vaak geen recht doet en zomaar gaat invullen voor een ander zonder oor voor het echte verhaal en zonder oog voor de werkelijkheid waarin we leven en zonder hart voor die ander. Recht doen, en tegelijk trouw zijn: niet weglopen of wegkijken als het moeilijk wordt of niet naar je zin gaat, maar dan volhouden om het goede te zoeken en een mens-uit-één stuk te zijn, op wie God en je medemensen aan kunnen, open en oprecht.
Natuurlijk gaat dat niet vanzelf, maar gaat het met vallen en opstaan, en soms pijn. Gelukkig dat we het niet zelf hoeven te doen en niet alleen, maar dat we steun mogen zoeken bij elkaar, en dat we Gods hulp mogen vragen en zijn Geest. Micha heeft het niet voor niets over nederig de weg van God gaan, en in andere vertalingen blijven nog dichter bij de grondtekst: nederig ‘wandelen met God’ Dat was ook het geheim van die gelovigen van lang geleden als Henoch en Noach,die in een tijd leefden van veel geweld en onrecht maar daarin aan God vasthielden.
dia 11
Iemand schrijft dat wie wandelt oog heeft voor zijn omgeving en mensen om zich heen, en tijd heeft voor bezinning en rust heeft om bewust eigen keuzes te maken. En als je dan samen oploopt met God, en wil leren van hoe Jezus dat deed, ga je groeien in liefde tot God en elkaar, en durf je ook kwetsbaar te zijn als een mens met mogelijkheden en beperkingen, niet meer dan de ander en ook niet minder, maar mens van God, klein en bescheiden maar daarin juist gezegend. en tot veel zegen.

Hoe ouderwets en stoffig het misschien klinkt, er zit toch wel veel in dat oude rijmpje: dia 12 “geen schoner les, en met meer kracht, dan Micha 6, en wel vers 8”.

amen

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *