Liturgie kerstmorgendienst – 25 december
Votum en groet
Zingen: NLB 482: 1,2,3
Inleiding op de Tien Woorden
Zingen: Lied 134: 1
Geboden 1 t/m 4
Zingen: Lied 134: 2
Geboden 5 t/m 10
Zingen: Lied 134: 3
Kyrie-gebed
Schriftlezing: Jesaja 52: 7-10
Zingen: Ps. 98: 1,4
Sc hriftlezing: Lucas 2: 1-7
Zingen: Gz. 85: 1 – groep A mannen / B: vrouwen
Schriftlezing: Lucas 2: 8-14
Zingen: Gz. 85: 2 – groep A vrouwen/ B mannen / 3 allen
Verkondiging: Lucas 2: 14b Maak met mee met…Jezus: vrede op aarde!
Zingen: Lied 135: 1,2,3
Gebed
Collecte
Zingen: Gz. 50 ‘Ere zij God’
Zegen
———————————————— ——————————————————————
Gemeente van onze Heer Jezus Christus,
Maak het mee…‘Vrede op aarde’ .
Het thema voor deze kerstdag, en een bekende kreet rond elke kerstfeest.
Vaak ook erg oppervlakkig: nou even geen ruzie, het is kerst: vrede op aarde.
En de aanleiding om voor een paar dagen strijdbijlen te begraven en wapens
neer te leggen – maar als kerst voorbij is of weer een nieuw jaar begonnen is,
wordt die strijdbijl weer opgegraven en barst het wapengeweld weer in alle
hevigheid los – en veel wat vrede heet is niet meer dan een gewapende vrede.
Maak het mee….’Vrede op aarde’.
Ik vroeg me af, bezig met de voorbereiding van deze dienst: durf ik het nog wel
aan het over vrede te hebben dit jaar, na al wat er net weer gebeurd is en elke keer weer gebeurt, en ook aan het eind van 2016 nog altijd de wereld in de greep houdt: uitgerekend op een kerstmarkt een dodelijke aanslag, en kort ervoor elke dag de verschrikkingen uit Aleppo, en een ambassadeur doodgeschoten door een politieman, en in Nederland opgefokt geweld als besluiten van de overheid
je niet aanstaan, en nog altijd zit Asian Bibi vast om haar geloof, als een van
de zovelen die nog steeds geen vrede met Jezus lijken mee te maken maar om Jezus moeten lijden, in een wereld met meer dan ooit tegenstellingen en terreur,
oorlogen, geweld van de ene groep tegen de ander, en wantrouwen in de politiek.
Ja, en zelfs in de kerk valt het niet mee de eenheid te bewaren door de band van
De vrede – waartoe Paulus ons oproept – al gebeuren er ook heel mooie dingen.
‘Vrede op aarde’, daar zongen Gods engelen tweeduizend jaar geleden over,
op dat eerste kerstfeest dat werd gevierd, bij die herders met hun schapen,
en in die stal met dat kind in de voerbak, maar op het inmiddels ongeveer tweeduizendtwintigste kerstfeest lijkt die vrede op aarde verder weg dan ooit.
Terwijl de kerk nog altijd doorgaat met de kerstboodschap te brengen, en ook
dit jaar in allerlei toonaarden en talen dat lied van de engelen wordt gezongen,
en op allerlei manieren wordt geprobeerd iets van die vrede te ervaren.
Daarom is het goed ons af te vragen wat met die vrede waarover het hier gaat
en waar die engelen zo massaal over zingen en voor gingen, bedoeld is.
En is ook goed te bedenken dat in de tijd dat Jezus was geboren en die herders van Gods engelen hoorden over de geboorte van messias Jezus en over vrede op aarde in hun eigen dagen en voor hun eigen land – grote blijdschap voor heel het volk – die vrede ook al ver te zoeken was, en er hoogstens orde en rust heerste in hun land, doordat de Romeinse bezetter elke uiting van verzet en onrust de kop indrukte.
Wat de Romeinen zelf met enige trots de Pax Romana noemden, de vrede van Rome, werd door de vele onderworpen volken ervaren als onderdrukking en uitbuiting, en onderhuids broeide onvrede die af en toe ineens tot uitbarsting kwam, als mensen spontaan in opstand kwamen, wat dan weer tegengeweld uitlokte.
Wat een afkeer zal het hebben opgeroepen dat de keizer al zijn onderdanen wilde tellen, met het oog ook op belastinginning, en dat iedereen dan ook nog daarvoor
op eigen kosten op reis moest, naar de stad of het dorp waar zijn roots lagen.
Niet voor niets begint Lucas zijn verhaal met gehate namen van wie het in het land van David voor het zeggen hadden: de verre heidense keizer Augustus en zijn geharde goeverneur Quirinius, en dan weten we ook nog van die wrede Herodes. Dat was de wereld waarin Jezus geboren werd en engelen van vrede zongen.
En dus : vrede op aarde, maar wat voor vrede is dat dan en hoe komt die vrede er?
Des te wonderlijker is het allemaal, als die vrede verbonden wordt met wat het meest kwetsbaar en hulpeloos is: een pasgeboren kind, in een harde en gewelddadige wereld waarin juist kinderen zo vaak kind van de rekening zijn, geen vuist kunnen maken; en een kind van ouders onder aan de maatschappelijke ladder en aan de marge van de samenleving, in een onbetekend dorp in de verre achterhoek; een kind die het moest doen met een voerbak in een stal, i.p.v. een mooie wieg in een paleis.
Kijk, maar dat is nou juist het verrassende en ontwapenende van hoe God is en werkt, God die – zoals Paulus er over schrijft – mensen uitkiest die in deze wereld
zwak of dom worden genoemd, die onbelangrijk zijn en niets voorstellen, en voor wie niemand respect heeft: die oude priester en zijn vrouw die geen kinderen meer konden krijgen, dat meisje Maria die van zichzelf zingt over haar lage status, die dorpstimmerman Jozef, en die herders die als eersten het goede nieuws mochten horen en op kraamvisite mochten bij de pasgeboren Koning…en als Jezus geboren is hij te herkennen aan het gewone en armoedige: doeken, een voerbak, een stal.
Later schrijft Paulus over Jezus die zo begon en die eindigde aan een kruis dat Hij –
Jezus in eigen persoon – ‘onze vrede’ is: Hij maakte vrede tussen ons mensen en God – en zo ook tussen mensen onderling: Joden en niet-Joden, en zoveel andere mensen en volken:“Zo heeft Christus een einde gemaakt aan de vijandschap op aarde” (Ef.2:16). Door geloof in Jezus en het volgen van Hem in dienende liefde kan een einde komen aan de vijandschap vanwege de zonde, vanwege onze ik-gerichtheid, aan allerlei wantrouwen en haat, ook aan allerlei tegenstellingen van ras, cultuur, geaardheid. Wij kunnen dankzij Jezus allemaal weer bij God gaan horen:
Vrede op aarde – dat is maar niet een wereldvreemd kerstliedje of even een goed kerstgevoel, het is ook veel meer dan even een tijdelijke wapenstilstand of een gevechtspauze, met ruimte voor evacuatie en kansen om eten te brengen en medische zorg te verlenen, hoe goed en nodig en belangrijk ook, maar helaas al te vaak tijdelijk, waarna de gevechten daarna weer in alle hevigheid hervat worden, eb de strijdende partijen zo’n pauze ook vaak gebruiken om zichzelf te versterken.
De vrede waarover die engelen zongen en die er komt door Jezus, begint met een herstelde verhouding met God; en dan kun je vrede hebben met en in jezelf, vrede met je soms moeilijke en menselijke gesproken hopeloze situatie, midden in tijden van vervolging, ziekte, dikke problemen en nare conflicten, want je hebt een sterke Vader en een oudste Broer die weet wat je moet doormaken en die je er doorheen sleept: je kruis opnemen en Hem volgen, en zo goed uitkomen.
Ja, maar het gaat om veel meer; luister maar naar de lofzangen van Zacharias, Maria, en Simeon, over redding van vijanden en allen die door haat gedreven worden, over heersers die van hun tronen verjaagd worden en mensen aan de onderkant die weer meetellen, over armen die veel krijgen en rijken die verarmd raken, over de weg die Jezus baant naar blijvende vrede, over in vrede kunnen sterven… allemaal trekken van de nieuwe wereld die er komt door dat kind in die voerbak in Bethlehem, en die al zichtbaar worden overal waar mensen worden
geraakt door dat evangelie van God die kiest voor het zwakke en kwetsbare, en die zelf kwetsbaar wilde worden door de Zoon van zijn liefde, die zijn Liefde aan ons kwijt wilde door zijn eigen Liefste aan ons te verliezen: Hij heeft zijn Kind aan ons verloren.
Zo kom je er steeds meer achter dat ‘vrede op aarde’ maar niet een wereldvreemd zoetelijk kerstliedje is en niet een paar dagen van even niet vechten en even geen ruzie, van iets extra’s voor eenzamen, ouderen, en minderbedeelden – om in de kille zakelijkheid van januari weer op de oude voet verder te gaan – maar dat vrede op aarde een reddingsprogram van God vraagt met inzet van alles wat God heeft. Het wordt trouwens meteen extra onderstreept in die kerstnacht als je erop let wie die vredesboodschap uitbazuinen: geen engeltjes die door het luchtruim zweven en die mooi spelen op hun harpjes en trompetjes, maar – vertelt Lucas – ‘een hemels leger’ – zeg maar: Gods luchtmobiele brigade die op vredesmissie wordt gestuurd.
En dan zijn we gewaarschuwd, want zoals bij die ons bekende vredesmissie gaat het niet altijd vreedzaam toe, en moet vrede vaak bevochten en afgedwongen worden, door het kwaad te beteugelen en te bestraffen, en het goede te laten overwinnen; wat heel tijd kost en inspanning want er zijn geduchte tegenstanders. Een strijd die niet met wapens uitgevochten wordt, maar door .de harten van mensen te veroveren, voor God en zijn vrede, om zijn liefde te ervaren en te geven. Jezus zegt dat Hij ons zijn vrede geeft, anders dan de wereld die kan bewerken,dieper, blijvend, structureel. Uiteindelijk niet met wapens maar door te dienen en te lijden en zich op te offeren. Zoals Jezus heeft gedaan en ons heeft voorgedaan.
Daarom mogen we vertrouwen hebben in de werkelijkheid van nu al het begin van vrede op aarde, als we ons toevertrouwen aan dat Kind dat een man werd en die de echte vrede heeft verkondigd en heeft uitgedeeld en heeft voorgeleefd. Jezus zegt ook dat wie Hem volgt rust zal hebben en vrede zal vinden; en waar dat gebeurt kun je en moet je dan ook die vrede najagen en uitdelen aan anderen, heelheid-sjaloom.
Vrede op aarde, die wordt voor wie aan Jezus en aan zijn evangelie van liefde en vrede zijn vertrouwen geeft, niet pas werkelijkheid in een verre toekomst, maar nu al mag je die vrede ervaren – door geloof en met vertrouwen – en kun je aan die vrede werken – waar we door heel de Bijbel heen toe worden opgeroepen en uitgedaagd
En dat op weg naar die nieuwe aarde waar gerechtigheid woont en vrede zal bloeien,
Met Jezus en achter Hem aan mag je het nu al gaan meemaken: vrede op aarde.
Door God die welbehagen heeft in mensen,die van zijn mensen en zijn wereld houdt.
Alle eer aan God in de hemel!
amen